مرکز مهارت آموزی کشاورزی

کرم ساقه خوار (اروپائی) ذرت، از جمله آفات کلیدی ذرت است که در شمال و شمال غرب کشور خسارت زیادی به محصول ذرت وارد می کند.

در ایران در استان های گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل و آذربایجان شرقی شیوع دارد. این آفت حشره ای است پلی فاژ که طیف وسیع میزبانی دارد و در دنیا به حدود 200 گونه گیاه خسارت وارد میکند.
مهم ترین گیاهان زراعی که توسط کرم ساقه خوار اروپایی ذرت مورد حمله قرار می گیرند عبارتند از:
گندم، ذرت، چغندرقند، پنبه، بادمجان، سویا، سورگوم، آفتابگردان و کنجد.
 خسارت این آفت از روی کنف، نیشکر و برنج نیز گزارش شده است. ساقه خوار اروپایی را از جمله آفات کلیدی ذرت می دانند که در شمال و شمال غرب کشور خسارت زیادی میزند.

پنجه مرغی (Cynodon dactylon) از سمج ترین علف های هرز مزارع یونجه و باغات میوه است و اغلب برای محصولات زراعی یکساله و چمن زارها ایجاد مزاحمت می کند. پنجه مرغی که خود گیاهی چند ساله و از خانواده Poaceae است، توسط بذر یا ریزوم تکثیر می شود.

محققان هندی توانسته اند نسل جدیدی از انبه را تولید کنند که بدون هسته و آبدار بوده و وزن هر میوه 200 گرم است. این رقم جدید به کمک اصلاح گیاهان تولید شده و میزان فیبر موجود در آن به نسبت سایر ارقام کمتر است.

شته جالیز از نظر اندازه مانند شته سبز مرکبات است. رنگ آن در میزبان های مختلف فرق می کند. افراد بدون بال روی مرکبات معمولا به رنگ خاکستری تیره تا سیاه، سبز تیره و یا سبز مایل به زرد هستند‌.

شته جالیز در اغلب مناطق، مرکبات را مورد هجوم قرار می دهد. این شته یک گونه جهانی و بسیار پلی فاژ است و در مرکبات دامنه میزبانی وسیعی دارد و گیاهانی از قبیل کدوئیان و پنیرکیان و همچنین گونه های گیاهی گلخانه ای را مورد هجوم قرار می دهد.
این شته بیش از سایر گونه ها در همه مناطق و روی بسیاری از میزبان ها به ویژه پنبه و جالیز دیده می شود و از روی درختان مرکبات در مناطق شمالی و جنوبی ایران نیز جمع آوری شده است.

نام علمی آن Citrullus colocynthis و نام عربی آن حنظل و از خانواده‌ی «کدوییان» (Cucurbitaceae) است. هندوانه ابوجهل از نظر شکل ظاهری شبیه به هندوانه اما کوچک تر بوده و بومی مناطق جنوبی کشور است. این هندوانه گیاهی علفی، چندساله و به رنگ زرد مایل به سبز می باشد. 

شته سیاه مرکبات روی 120 گونه گیاهی از جمله مرکبات، قهوه، چای، انجیر، کاکائو و کاملیا زندگی می کند.

شته های بالغ به رنگ قهوه ای تیره تا مایل به سیاه و پوره ها به رنگ قهوه ای روشن مایل به قرمز می باشند.

این شته در کلنی های متراکم روی جوانه انتهایی و سطح زیرین برگ های جوان گیاهان میزبان زندگی میکند و با تغذیه از شیره نباتی باعث پیچیدگی کم و دولا شدن برگ ها از رگبرگ اصلی می شود. برگ های آلوده به شته سیاه مرکبات فنجانی شکل، خمیده و بدشکل می شوند ولی مانند شته سبز کاملا پیچیده نمی شوند.

کشت عمودی روشی برای تولید مواد غذایی در امتداد عمودی در واحدهای کوچک است. در این روش، شرایط محیطی مانند: نور، دما، رطوبت و مواد غذایی و میزان گاز تولید شده طی فرآیند رشد گیاهان توسط فناوری کشاورزی کنترل شده بررسی می گردد. هدف اصلی این نوع کشت، تولید حداکثری محصول در واحدهای محدود و کوچک می باشد.

1️⃣خسارت مستقیم شته ها:

خسارت مستقیم بسته به گونه شته و تراکم جمعیت آن و نیز ارقام و سن درختان مرکبات، متفاوت است. در این نوع خسارت، شته ها با تغذیه از شیره پرورده موجب پیچیدگی برگ، ریزش گل و میوه های کوچک و توقف رشد مخصوصا در درختان جوان می شوند. شته سبز مرکبات با ایجاد کلنی هایی با تراکم بالا میتواند منجر به اثرات مخربی به ویژه روی درختان جوان پرتقال و نارنگی شود.
2️⃣خسارت غیر مستقیم شته ها:
خسارت غیر مستقیم شته های مرکبات، انواع بیماری های ویروسی و شبه ویروسی است.
در میان شته های مرکبات، شته قهوه ای، کارآمدترین ناقل ویروس تریستزا است. شته جالیز هم از ناقلین مهم این ویروس است. شته سبز و شته سیاه مرکبات به میزان کمتری در انتقال ویروس تریستزا نقش دارند. همچنین شته ها از خود مایعی چسبناک و شیرین به نام عسلک ترشح میکنند، که باعث رشد قارچ های گندرو و کپک های دوده مانند در سطح گیاه شده و برگ ها و میوه ها در اثر رشد قارچ، سیاه رنگ می شوند و در نتیجه موجب کاهش فتوسنتز و اختلالات فیزیولوژیکی می گردند.

سبزیجات برگی به گروهی از سبزیجات گفته می شود که برگ آنها مصرف خوراکی و غذایی دارد. از آنجا که این نوع سبزیجات دارای انواع ویتامین‌ها، فیبر و عناصر غذایی هستند، از اهمیت بالایی برخوردارند.

سوسک راه راه خیار سبز از آفات جدی خانواده ی کدوئیان است. نام علمی آن Acalymma vittatum بوده و به سوسک مخطط خیار نیز شهرت دارد. میزبان های آن، خیار سبز، هندوانه، کدو تنبل، کدو سبز و خربزه هستند.

 Achillea millefolium

گیاه بومادران از خانواده ی کاسنی ها، علفی و پایاست. برگهای آن فاقد دمبرگ، دارای بریدگی های زیاد و باریک هستند. گل های آن به رنگ زرد و سفید و به صورت کاپیتول در انتهای ساقه قرار گرفته اند. بومادران علاوه بر مصرف خوراکی و درمان ناراحتی های گوارشی، مشکلات کبد و کیسه صفرا، مصارف موضعی، آرایشی و بهداشتی نیز دارد.

گونه های جنس Cucurbita (کدوئیان)، بـه علت تنوع ژنتیکی رویشی و زایشی بالا و قدرت سازگاری زیاد، در اکثر مناطق معتدله، گرمسیری، نیمه گرمسیری و بیابان های خشک یافت می شود.

✔️ایران، پنجمین تولیدکننده کدو در جهـان محسوب می شود. ولی راندمان تولید آن در مقایسه با کشورهای دیگر، پائین است و از دلایل آن میتوان به:
✔️عملیات نامناسب زراعی، 
✔️عدم مبارزه صحیح و به موقع با آفات، بیماری ها و علف های هرز،
✔️کوددهی غلط، 
✔️نامناسب بودن روش‌ های برداشت،
✔️استفاده نکردن از بذر ارقام هیبرید و پرمحصول اشاره کرد.

✅کشت جوی و پشته با فاصله مناسب بوته ها 

✔️در مزرعه هندوانه در موقع تشکیل میوه که مصادف با شروع جفت گیری و تخم ریزی سرخرطومی است، شاخه و برگ بوته کلیه سطح کرت را می پوشاند، به طوری که آفتاب به سطح زمین کرت نمی تابد و هوای زیر بوته ها تقریبا خشک و خنک است. 
✔️سرخرطومی حداکثر فعالیت را در این گونه کشت ها دارد. در کشت جوی و پشته هم وقتی بوته ها را نزدیک هم و به فاصله 35 سانتی متری از هم می کارند، روی پشته ها همین وضعیت آب و هوایی ایجاد می شود و سرخرطومی در آن قسمت ها بیشتر توقف کرده و تخم ریزی بیشتری می نماید. اما چنانچه فاصله خطوط کشت زیاد باشد و میوه ها در آفتاب قرار بگیرند، به مراتب کمتر مورد حمله قرار می گیرند.
✅یخ آب زمستانه 
✔️زمینی که برای کشت جالیز در نظر گرفته مبی شود، بهتر است در زمستان و مواقع یخبندان غرقاب شود. این امر موجب میشود در صورتی که حشره کاملی در لانه شفیرگی در زیر خاک و کلوخه ها باشد، در اثر یخبندان از بین برود. البته این موضوع برای مناطقی توصیه می شود که در زمستان درجه حرارت به زیر صفر می رسد.
✅جمع آوری بقایای جالیز از مزرعه در پایان فصل برداشت میوه 
✔️لازم است در مناطقی که این آفت شیوع دارد، کلیه بقایای خشکیده محصول را جمع آوری و بسوزانند. این عمل در کاهش جمعیت آفت در سال بعد خیلی موثر خواهد بود.
✅مبارزه شیمیایی

به طور کلی، ریزش میوه در درختان، یک پدیده ی نسبتا طبیعی تلقی می شود که عوامل مختلفی می توانند در این امر دخیل باشند. منظور از ریزش میوه، جدا شدن خود به خودی میوه از درخت است. باید به این نکته توجه کرد که تمامی گلها توانایی تبدیل شدن به میوه را ندارند.

گل فریزیا به دلیل رایحه ی خوبی که دارد، در صنعت عطر سازی بیشترین کاربرد را داشته و در گلکاری از آن زیاد استفاده می شود. فریزیا گیاهی علفی، پیازی و بومی آفریقای جنوبی است و در زمستان یا اوایل بهار گل می دهد.

میزبان وحشی این حشره هندوانه ابوجهل، می باشد. این حشره منحصرا از گیاهان خانواده کوکوربیتاسه از قبیل خربزه، هندوانه، طالبی، خیار، کدو تغذیه کرده و از بین آنها هر یک را که شادابتر باشد، مورد حمله قرار می دهد.

نام علمی : Simmondsia chinensis

جوجوبا (Jojoba) درختچه ای چند ساله از خانواده ی Simmondsiaceae و بومی بیابان های جنوب غرب آمریکاست. درختچه ای همیشه سبز با ارتفاع 1 تا 5 متر و دارای ساقه های متعدد می باشد.

میوهایی که تخم ریزی در آن صورت گرفته از بوته جدا گردیده و شادابی خود را از دست می دهد و شروع بـه چروکیدن می نماید و به تدریج از وزن آن کاسته میگرد.

تفریخ، در میوه تونل ایجاد کرده و برای تغذیه بـه جستجوی بذرهای میوه می پردازند. اگرچه پوسـته ی بذر خیلی سخت است، امـا لاروهـا قادرند پوست میان آن را جویده و از محتویات بذر تغذیـه کنند. 
پس از این که لاروها تمامی محتویات داخلی بذر را خوردند در گوشه ای از میوه، لانه های شفیرگی را در کنار هم ساخته و تبدیل به شفیره می شوند. لانه های شفیرگی شبیه به لانه زنبور عسل هستند.

زعفران با اهداف مختلفی کاشت می شود و ابتدا باید هدف اصلی را مشخص نموده سپس اقدام به کشت کرد و روش کشت را بر اساس هدف، انتخاب نمود. اهداف کاشت زعفران شامل : برداشت حداکثری گل در واحد سطح، توجه به گلدهی و بنه زایی مناسب و وزن گیری و افزایش بنه می باشد.

سرخرطومی، یکی از مهمترین آفات جالیز می باشد، به طوری که در اکثر موارد خسارت آن بالغ بر 70 درصد برآورد شده است. این حشره به گیاهان خانواده کدوییان از قبیل خربزه، هندوانه، طالبی، خیار و کدو حمله می کند.

با توجه به چند نسلی بودن آفت، کنترل آن مشکل بوده و‌ کشاورزان سالانه مقدار زیادی سموم حشره کش را در چندین نوبت در طی‌ فصل رشد میوه جهت کنترل آفت به طبیعت وارد میکنند.

رنگ تخم های این حشره ابتدا سبز کاملاً روشن و سپس به‌ تدریج به رنگ سفید پر رنگ در می آید. لارو سفید و خمیده با سر قرمز، و به طول 4 میلیمتر است. شفیره سفید، به طول 5 و به عرض 3 میلیمتر است. بدن حشره کامل (به جز خرطوم) 3-5 و رنگ آن کاملاً سیاه و پوشیده از‌ فرورفتگی های فراوان است.
این حشره سه نسل درسال دارد و اگر شـرایط آب و هـوایی مساعد باشد ممکن است نسل چهارم هم داشته باشد. 
این آفت زمستان را به صورت حشره کامل داخل میوه های خشکیده می گذراند.
خروج حشـره کامل از درون حفـره های شفیرگی موجود در میوه های کوچک خشک شده اوایل بهار و همزمان بـا تشـکیل میـوه های هندوانـه ابوجهل در طبیعت و در مناطق کشت جالیز همزمان بـا پیدایش میوه های جالیز است، به طوری که حشـره بـالغ اواخر اردیبهشت ماه روی هندوانه ابوجهل و دراوایل خردادماه روی جالیز دیده می شود.