مرکز مهارت آموزی کشاورزی

قارچ دوده ای مرکبات یا فوماژین عارضه ایست که در اثر وجود مواد قندی(عسلک) حاصل از حشرات مکنده مانند شته ها و شپشک ها بر روی نباتات مختلف از جمله مرکبات در نواحی گرم و مرطوب عارض می شود. در طی این شرایط، قارچ ساپروفیت بنام Meliola camelliae  بر روی این محیط مناسب تکثیر و رشد پیدا می کند. احتمالا قارچ های دیگر ساپروفیت نیز می توانند تحت این حالات روی درختان مرکبات رشد و نمو کنند. این قارچهای ساپروفیت به هیچ وجه حالت انگلی نداشته و حتی می توان گفت وجود آنها  بر روی درختان مرکبات لازم و نافع می باشد. چون در نهایت باعث تجزیه عسلک می گردند عسلک ترشح شده بوسیله حشرات مکنده در سطح برگها و میوه و شاخه درختان مرکبات باعث اختلال در تنفس و کربن گیری و نهایتا اختلال در فتوسنتز می گردد وجود قطرات زیاد عسلک بر روی درختان، روزنه ها را بسته و بتدریج اعمال حیاتی نبات نقصان می یابد که نهایتا منتج به نقصان محصول، ضعف عمومی، بدمنظره شدن درخت و متعاقب آن با رشد ساپروفیت، درخت منظره سیاه شدگی پیدا می کند و دست، سر و لباس کارگران در حین برداشت محصول کثیف و سیاه می گردد. بنابراین بیماری فوماژین از لحظه ای که عسلک حشرات درخت را خیس می کند شروع می گردد.

وجود دوده درارتباط مستقیم با وجود حشرات مکنده بر روی درختان مرکبات است که عسلک ترشح می کنند. مهمترین آنها شته ها می باشند. از شته های مهم می توان گروه های زیر را نام برد: １- شته مرکبات ２- شته جالیز ３- شته سیاه مرکبات ４- شته سیب زمینی ５- شته پیچک ６- شته سیاه باقالا ７- شته سیاه شبدر ８- شته قهوه ای مرکبات

مبارزه:

مبارزه با بیماری فوماژین فقط از طریق مبارزه با حشرات تولید کننده عسلک امکان پذیر می باشد. رعایت بهداشت زراعی یا باغی در کنترل این بیماری نیز نقش عمده ای دارد، باغ های شلوغ که سال هاست هرس مناسبی نداشته اند و شاخه ها در هم فرو رفته اند مکان مناسبی برای تجمع آفات مکنده است، در ضمن از بین بردن علف های هرز در داخل باغ و در کناره های باغات می تواند محل تولید مثل آفات را تخریب نماید.

شیمیایی : در صورتی که جمعیت شته ها در اوایل فصل زیاد باشد در هنگام شروع رشد جوانه ها می توان سمپاشی را با سموم اختصاصی شته کش انجام داد. در مورد شته هایی که باعث پیچیدگی برگ می شوند سمپاشی باید قبل از پیچیدن برگها صورت گیرد. جمعیت شته ها در اواخر بهار و آغاز تابستان به علت بالا رفتن درجه حرارت خود به خود کم می شود. در شمال ایران مبارزه شیمیایی با شپشک ها در اواخر خرداد یا اوایل تیر جمعیت این شته ها را پایین می آورد.

برای کنترل این بیماری موارد زیر توصیه می گردد: ۱- سم پاشی زمستانه (اسفند ماه) با استفاده از روغن ۲ درصد به اضافه سم علیه تخم کنه نیسورون به نسبت 1 در هزار ارتوس 0/5 در هزار و سمومی از قبیل آپولو ، آبامکتین ، تدیون و ... ۲- سم پاشی بهاره موقعی که میوه ها به اندازه فندق می باشند، با استفاده از روغن یک درصد سموم فسفره زینب یا مانکوزب (برای مبارزه با کنه نقره ای) سم کنه کش(جهت مبارزه با کنه قرمز) هر یک به نسبت ۲ در هزار.

در صورت شدت آلودگی، سم پاشی در اواخر تابستان (شهریور ماه ) تکرار شود. بارندگی در بهار و حتی تابستان و همچنین استفاده از مانکوزب در کاهش این بیماری موثر هستند.

مبارزه با این بیماری منوط به کنترل حشرات ایجاد کننده عسلک می باشد. در نباتاتی که مبارزه مستمر صورت می گیرد به هیچ وجه این بیماری دیده نمیشود.