مرکز مهارت آموزی کشاورزی

کمبود آب (تنش خشکی) بر اساس طول مدت زمان دوام آن بـه دو حالت موقتی و دائمی تقسیم می شود. کمبود موقتی اغلب در اواسـط روزهای گرم تابســتان است و طی آن، میزان آب گیاه در اثر بالا بودن شدت تبخیر و تعرق کاهش پیدا می کند که موجب بـروز اثـرات پژمردگی موقت در گیاه خواهد شد. 

در کمبود دائمی (ماندگار) خشکی برای مدت زمان بیشتری ادامه پیدا می کند و در این حالت ممکن است گیاه در اثـر تـداوم خشکی از بیـن بـرود. 
تنش آبی می تواند در تمام مراحل رشدی درختان مرکبات اثرات منفی چشمگیری داشته باشد. وجود مقدار کافی آب در اطراف ریشه درختان مرکبات اثر زیادی در گلدهی و تشکیل میوه دارد و با تنظیم مناسب ریزش گل و میوه می تواند نقش مهمی در درشتی میوه ها، عملکـرد درخت، کیفیـت داخلی میوه و رشد و نمو تاج داشـته باشد.
درجه خسارت های وارده از خشکی در باغ های مرکبات موضوعی است که بستگی زیادی به زمان بروز تنش، سن درخت، اندازه تاج، گونه کشت شده و نوع خاک‌ منطقه دارد.

هاملین، یکی از ارقام آبگیری و از زودرس ترین رقم های پرتقال است. رقمی پرمحصول و فاقد سال آوری است که نسبت به اغلب ارقام دیگر تحمل بیشتری به سرما از خود نشان میدهد. اندازه میوه ها در حد متوسط تا ریز و شکل آن ها کروی تا اندکی تخم مرغی است. 

پوست میوه نازک، به رنگ زرد تیره تا نارنجی روشن است و بخش خوراکی میوه هم آبدار، شـیرین، ترد و کم بذر است.

✔️پرتقال والنسیا، دیررس ترین رقم تجاری پرتقال و رقمی بی بذر و پر محصـول و با تاجی بزرگ اسـت. 

✔️اندازه میوه ها متوسط تـا درشت و شکل آن ها کشیده تـا کمی کروی و گاهی تخم مرغی با پوستی نازک و صاف است. از گلدهی تا رسیدن میوه، حدود 13 تا 16 ماه به طول می انجامد. 
✔️گوشت میوه معطر، پر آب و تا حدودی اسیدی است و برای صنایع و معمولا فراوری، رقمی ایده آل محسوب می شود. 
✔️این رقم تـا حدودی سال آور است. میوه هـا روی درخت به خوبی قابل نگهداری هستند‌.

از دو روش برای تکثیر و ازدیاد رز گلخانه ای می توان استفاده کرد:

✅استفاده از تکنیک کشت بافت:
✔️استفاده از این روش گران قیمت برای بیشتر افرادی که رز هلندی می کارند، مقرون به صرفه نیست. 
✔️در این روش قطر شاخه اصلی کم بوده و شاخه قد کوتاه می شود.
✅قلمه و پیوند:
✔️تکثیر گل رز از طریق پیوند و قلمه نیز امکان پذیر می باشد. گیاهان مادری که قلمه از آنان تهیه می شود، باید در محیطی مناسب پرورش داده شده باشند. پس از بالغ شدن شاخه ها و رسیدن اندازه برگ ها به بزرگترین اندازه ممکن، می توانید قلمه را از گیاه تهیه کنید. گیاهان مادری دائما در طول سال رشد می کنند و می توانید در هر زمان از سال از آنها قلمه تهیه نمود.

🌱برگ ها:

زخم ها و پوشش سفید رنگ ابتدا در سطح زیرین برگ ها یافت می شوند، ولی با پیشرفت آلودگی، در سطح رویی نیز دیده می شوند.
برگ های شدیداً آلوده شکننده شده و ممکن است بریزند. 
از اواخر ماه تیر، ساختارهای کروی ریزی (نارنجی تا سیاه) در سطح رویی و زیرین برگ دیده می شوند.
🌿شاخه ها: 
لکه های سوخته نامنظم به رنگ قهوه ای تا سیاه به طول چند سانتیمتر در طول فصل ایجاد می شوند. این لکه ها مرز نامشخصی نداشته و حتی بعد از چوبی شدن شاخه نیز باقی می مانند. 
🍇خوشه ها و محور گل آذین: 
سفیدک پودری روی خوشه ها و محور گل آذین معمولا ظاهر خاکستری تا متمایل به سفید دارد.
آلودگی شدید روی محور باعث می شود که خوشه ها بریزند، به خصوص اگر در زمان برداشت آسیب مکانیکی به آن ها وارد شود. علائم روی محور، شبیه علائم روی شاخه است.
حبه هایی که در ادامه فصل آلوده شوند، مستعد ترک برداشتن بوده و نسبت به کپک خاکستری حساسند.

ظهور حشرات کامل از خرداد ماه شروع شده و تا شهریور ادامه می یابد. پوسته های شفیرگی آفت در محل های مختلف سطح تاکستان دیده می شوند.

❌خسارت: 
حشرات ماده دارای اندام تخم ریز نسبتاً بلندی بوده و تخم های خود را در شکاف های طولی که در پوست شاخه ها ایجاد کرده اند، قرار می دهند. محل تخم ریزی به صورت یک خط چین سفید رنگ روی شاخه های جوان دیده می شود.
برگ ها زرد شده، رشد شاخه های جوان کند شده و یا متوقف می شود. خوشه ها کوچک و دارای حبه های ضعیف و کم پشت است. 
بوته های شدیداً آلوده خشک می شوند. در شاخه هایی که تخم ریزی آفت صورت گرفته، جریان شیره گیاهی دچار اختلال شده و رشد شاخه متوقف می شود.

✔️استفاده از ارقام دارای خوشه های غیرمتراکم برای کاشت در تاکستان های جدید

✔️هرس شاخه های اضافی و سوزاندن آن ها بعد از برطرف شدن سرمای زمستانه
✔️جمع آوری و سوزاندن علف های هرز و برگ های ریخته شده در سطح تاکستان
✔️نصب تله های فرمونی، به منظور تعیین دقیق زمان مبارزه با آفت در فصل بهار و تابستان
✔️مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم زیر: دیازینون (1/5 در هزار)، فوزالن (1/5 در هزار)، تریکلروفن (1تا 1/5 در هزار)، اتیون (1تا 1/5 در هزار)، آزینفوس متیل (2 در هزار) در سه نوبت بر اساس نتایج
تله های فرمونی؛ 
🌿نوبت اول در مرحله غنچه و قبل از باز شدن گل ها، نوبت دوم زمان غوره و نوبت سوم در شروع آبدار شدن میوه.

✔️تأمین و فراهم آوری سریع و به مقدار مورد نیاز از عناصر غذایی برای گیاه.

 ✔️بالانس آب مورد نیاز گیاه از طریق تواتر زیاد آبیاری به طوری که رطوبت کافی همیشه در محیط وجود دارد.
✔️فراهم آوری شرایطی که حداکثر توان جذب آب و مواد غذایی توسط ریشه ها در آن بوجود می آید.
✔️کنترل سریعتر و دقیق تر شوری (ضریب هدایت الکتریکی) و PH.
✔️تعادل و بالانس مناسب تر و دقیق تر عناصر غذایی در بستر و جلوگیری از اثرات متقابل در هنگام جذب.
✔️موازنه آب و موادغذایی به شکل دقیق تر که حداکثر رشد و حداکثر کیفیت محصول بخصوص گل و میوه در آن قابل دسترس می باشد.
✔️امکان استفاده از روش پاگرما (گرم نمودن بستر) برای فعالیت بیشتر ریشه ها در فصول سرد در گلخانه ها.
✔️تبادلات گازی آسانتر ریشه ها به واسطه تهویه مناسب تر که موجب کارایی بهتر ریشه ها می گردد. 
✔️حداکثر تولید به لحاظ وجود حداکثر جذب آب و مواد غذایی که عمده ترین نیازهای ساخت و ساز گیاه می باشند.
✔️تولید محصولات با کیفیت به لحاظ تغذیه بهتر و متعادل تر از آب و مواد غذایی.
✔️امکان کنترل و تعدیل پارامترهای کیفی آب و بستر به منظور ایجاد شرایط مناسب برای رشد محصول. 
✔️امکان برنامه ریزی هوشمند با استفاده از دستگاه های کنترل کننده محیطی در محیط های بسته و باز.
✔️افزایش کارایی مصرف کود (عناصر شیمیائی) و آب از طرفی و کاهش مصرف عناصر شیمیائی که در حفظ محیط زیست مؤثر است. 
✔️ضدعفونی راحت تر بستر و کنترل بیماری ها و آفات خاکزاد و یا تعویض آن در این روش از مزیت های اولیه آن به شمار می رود.

مهمترین بیماری های گیاه خیار در طول دروه رشد، بیماری قارچی می باشد که باعث خسارات شدیدی بر روی گیاه شده و کمیت و کیفیت محصولات را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد.

بیماری های قارچی گیاه خیار عبارتند از بوته میری، پژمردگی بوته، پژمردگی ورتیسلیومی، آلترناریا یا لکه موجی، پوسیدگی اسکلروتینیایی، پوسیدگی فیتوفتورایی ریشه، سفیدک سطحی، کپک خاکستری، سفیدک داخلی، آنتراکنوز، گموز خیار، پوسیدگی میوه، پوسیدگی سیاه طوقه و ریشه و پوسیدگی سیاه ساقه.

1- از بین رفتن تلخی خیار در همه قسمت های میوه
2- عدم نیاز به گرده افشانی و در نتیجه رشد تمام گل ها و میوه های تولیدی
3- عملکرد بالا و صرفه جویی در فضا
4- پیش رسی محصول و باردهی طولانی مدت آن (بیش از 4 ماه)
5- مقاومت بیشتر ارقام به برخی از قارچ ها و بیماری ها
6- تولید میوه های صاف و خوش رنگ و یک اندازه از نظر قطر و در نتیجه افزایش بازارپسندی و قیمت فروش میوه

جهت مبارزه با علف های هرز، در ابتدا بایستی از استفاده از کود حیوانی نپوسیده، به دلیل وجود بذر علف های هرز در آن خودداری نمود. 

همچنین استفاده از علف کش های پیش رویشی نظیر تری فلور آلین، قبل از کشت منجر به از بین رفتن بذر علف های هرز شده و جمعیت علف های هرز را در طول دوره رشد میوه کاهش می دهد.
با این حال، وجین دستی علف های هرز امری اجتناب ناپذیر است که با توجه به استفاده از ترفلان، به طـور قابل ملاحظه ای کاهش یافته و در هزینه های کارگری صرفه جویی می گردد.

 1-استفاده از پیت های سترون و یا ضدعفونی خاک خزانه.
2-استفاده از بذور گواهی شده.
3-جمع آوری و از بین بردن بقایای آلوده گیاهی در آخر فصل. 
4-تناوب زراعی 3-2 ساله با گیاهان غیر میزبان.
5-تقویت گیاهان با کوددهی متعادل و آبیاری مناسب. 
6-کنترل علف های هرز. 
7-تهویه هوایی مناسب با رعایت فاصله مطلوب کشت گیاهان.
8-آبیاری زود هنگام در روز جهت خشک شدن سریع برگ ها. 
9-کاهش صدمه و زخم به گیاه به خصوص در شرایط مرطوب. 
10-کنترل حشرات تغذیه کننده جهت کاهش انتشار اسپورهای قارچ.
11-کاربرد ارقام مقاوم یا متحمل.
12-مبارزه شیمیایی با استفاده از قارچ‌کش های مناسب، 2 در هـزار بلافاصله بعد از ظهور اولین علائم و با رعایت دوره کارنس آن. در صورت وقوع بارندگی، پس از بارندگی نیز باید سمپاشی بـا سموم توصیه شده انجام گیرد.

بیماری لکه موجی گوجه فرنگی یکی از بیماری های قارچی معمـول در مزارع گوجه فرنگی می باشـد که همه ساله به ویژه پس از بارندگی ها و بیشتر پس از گلدهی، باعث ایجاد خسارت در ایـن مزارع می گردد. 

در گلخانه بیماری لکه موجی، در اثر ریزش آب از سقف گلخانه و شبنم بر روی بوته ها و نفـوذ عامل بیماری، شدت می یابد. 
علائم این بیماری، به صورت لکه های قهوه ای و تیره با هاله زرد روی برگ، ساقه و میوه مشاهده می شود که در لکه‌ ها دوایر متحدالمرکز به صورت حلقوی و موجی ایجاد می شود. 
با توجه به اینکه تولید گوجه فرنگی در هرمزگان به صورت خارج از فصل و در فصول پاییز و زمسـتان انجام می شـود، وقوع بارندگی در طول فصل رشد، امری اجتنـاب ناپذیر است که می تواند حساسـیت گیاهان را به بیماری های قارچی مانند لکه موجی افزایش دهد.

1️⃣جهت پیشگیری از وقوع بیماری های قارچی در خزانه، توصیه می شود کشت بذر در بستر در سـینی های نشای پر شده بـا پیت ماس غنی شده ی سالم و عاری از آلودگی و ترجیحا از خاک پیت های سـترون اسـتفاده شود.

2️⃣آفتابدهی خاک خزانه و مزرعه قبل از کاشت، جمعیت بیمارگر را در خاک پایین می آورد و بیماری را کاهـش می دهد.
3️⃣جمع آوری بوته های آلوده و از بین بردن آن ها.
4️⃣مدیریت آبیاری و جلوگیری از جمع شدن آب در پاب بوته ها. 
5️⃣کوددهی متعادل و متناسب.
6️⃣در صورت نیاز بـه مبارزه شـیمیایی، استفاده از سموم قارچ کش نظیر متالاکسیل، مانکوزب، ۱/۵ در هزار برای پوسیدگی های پیتیومی و فایتوفتورایی ریشه و یا کاربندازیم،1 در هزار، برای زردی ها و پژمردگی های آوندی فوزاریومی توصیه می شود.

گوجه فرنگی، گیاهی حساس به آبیاری معرفی شده است و این حساسیت در دوره های بعد از انتقال نشا گلدهی و شکل گیری میوه بیشتر است. حداکثر نیاز آبی ایـن محصول، در زمان گلدهی است ولی برای توقـف گلدهی گیاه بالغ و رسیدن همزمان و هم شکل میوه ها، قطع آبیاری در این دوره توصیه شده است. 

آبیاری زیاد در دوره گلدهی باعـث ریزش گل ها می شود، بعد از شروع میوه دهی، برای جلوگیری از میـوه دهی مجدد و درشت تر شدن میـوه هـا نیـز باید از آبیاری زیاد، خودداری نمود.

برخی از کودها را می توان همراه با سیستم آبیاری، در اختیار گیاه قرار داد. این روش به خصوص در مـورد کود اوره که بهتر است در خاک های سبک تقسیم کود با دفعات بیشتری انجام شود.

البته کودهایی که به دلیل ناخالصی زیاد و یا به واسطه ماهیت شـیمیایی خود، سبب ایجاد گرفتگی در قطره چکان ها و لوله های سیسـتم آبیاری می شوند را، نبایستی از این طریق مصرف کرد. 
به طور مثال در صورت استفاده از سوپر فسفات تریپل از روش کود آبیاری، بنیان فسفات موجود در این کود با کلسیم و منیزیم فراوان موجود در آب آبیاری، رسوب داده و موجب گرفتگی مجراهای سیستم آبیاری خواهد شد. 
هم چنین مشاهده شده که مصرف نوعی کود کامل میکرو با ناخالصی زیاد و قابلیت انحلال نامناسب، در سیستم آبیاری ایجاد گرفتگی و اختلال نموده است.

در مورد کودهایی نظیر عناصر ریز مغذی، می توان در طول رشد گیاه و پس از ظهور برگ ها، محلول پاشی بر روی برگ و ساقه با غلظت توصیه شده توسط شرکت سازنده کود انجام داد. 

بسته به ظهور علائم کمبود عناصر، تعداد دفعات این محلول پاشی از 2 تا 5 مرتبه (به فاصله حدود 15 روز)، متغیر می باشد.
بایستی توجه داشت که محلول پاشی در ساعات اولیه صبح یا پس از غروب آفتاب که دما پایین تر است، صورت گیرد. هم چنین در زمان محلول پاشی، هوا باید آرام باشد، زیرا ریزش قطرات محلول کودی، بر اثر وزش باد، سبب باد بردگی محلول و درنتیجه کاهش چشمگیر جذب عناصر توسط گیاه خواهد شد. 

اضافه کردن سیتووات یا مایع ظرفشویی به میزان ۰/۲ در هزار،‌ به منظور هدر روی کمتر محلول کودی و چسبندگی بیشتر محلول به سطح زیرین و رویی برگ نیز موثر خواهد بود.

روش صحیح مصرف کود اوره آن است که یک چهارم کل کود مورد نیاز، در هنگام کاشت بذر یا نشا، بر روی سطح مزرعه، به صورت یکنواخت پخش و سپس با شخم سطحی یا توسط دیسک، به زیر خاک برده شود. 

باقیمانده کود اوره را نیز می توان یا از طریق سیستم آبیاری مصرف نمود و یا در بین ردیف های کاشت پاشیده و بلافاصله آبیاری سبک انجام داد.

رشد گیاه گوجه فرنگی، بر اثر رطوبت زیاد خاک، مختل خواهد شد، لذا بهترین خاک ها برای کشت این گیاه، خاک های بـا بافت سبک (شنی و لومی شنی)، می باشـد. 

در صورت عدم تهویـه مناسب خاک، ممکن است بتـوان بـا مخلـوط کردن مقادیر کافی کود حیوانی پوسیده، از طریق شخم عمیق بـا خاک مـورد نظر ایـن نقیصـه را بـر طرف نمـود. 
مناسـب تریـن pH برای خاک های زیر کشت گوجه فرنگی نیز 6 تـا 7 می باشد. در صورتی کـه pH خاک کمتر یا بیشتر از ایـن محدوده باشد، بایستی عناصر غذایی را که بـر اثر این pH نامناسب غیـر قابل جذب شـده یـا جـذب و انتقال آن ها مختل می شود، از طریق مصرف کودهای شـیمیایی حاوی آن عناصر، در دسترس گیاه، قرار داد. 
از میان عناصر مذکور می توان بـه عناصر کم مصرف اشاره کرد.

آستانه تحمل گوجه فرنگی، بـه شـوری خاک، 2/5 دسی زیمنـس بـر متر می باشد، هـر چنـد که در عمـل، گیاه گوجه فرنگی، قادر به تحمل شـوری های بـه مراتب بالاتر از این مقدار می باشد. 
به هر حال با اصلاح مدیریت مزرعه، می توان در زمین هایی با شوری بالاتر نیز، گوجه فرنگی کشت کرد. یکی از روش های مدیریتی فوق الذکر، افزایش عمق آبیاری و شستشوی نمک های خاک، از طریق شستشو می باشد.

هـم چنین مصرف کودهای شـیمیایی مناسب، بـه خصوص کودهای حاوی عناصر نیتـروژن، پتاسـیم، سیلیسـیوم، روی و آهن می تواند اثرات سـوء ناشی از شوری خاک را تـا حـدودی تعدیل کند.

1.با نصب توری مناسب در محل دریچه های تهویه هوا از ورود آفاتی مثل سفید بالک ها،شته ها و مگس های مینوز جلوگیری شود.

2.از ورود نشاء و گیاهان آلوده به محیط داخل گلخانه ممانعت شود. برای این منظور بایستی نشاها از گلخانه ها یا فروشندگان مطمئن خریداری شوند.
3.گیاهان جدید نباید در داخل یا نزدیک گلخانه هایی که مشکل آلودگی به سفید بالک دارند، کاشته شوند.
4.کاشت ارقام مقاوم.
5.کارگرها نباید لباس زرد رنگ به تن کنند. زیرا مگس های سفید به سوی رنگ زرد جلب می شوند و ممکن است که روی لباس آن ها بنشیند و به جاهای دیگر نیز منتقل شوند.
6.حذف علف های هرز میزبان آفت موجود در داخل و اطراف گلخانه.
7.رعایت اصول داشت (از قبیل مصرف به موقع و به اندازه کودها).
8.نصب کارت های زرد چسب دار در بین ردیف های کشت به فواصل هر دو متر (ترجیحا به صورت عمودی در ارتفاع 2-1 متری)، برای جلب و صید حشرات بالغ این آفت بسیار موثر است.
9.پس از اتمام دوره رویش گیاه، کلیه بقایای گیاهی خیلب زود جمع آوری و سوزانده شوند.
10.کنترل بیولوژیک این آفت با استفاده از زنبور پارازیتویید امکان پذیر است.