مرکز مهارت آموزی کشاورزی

بلایت فایتوفتورایی  Phytophthora capsici 

گشنیز از خانوادە ی چتریان و گیاهی است یکساله، به ارتفاع 60 تا 100سانتیمتر و طول دورۀ رشد 100 تا 120 روز و گرمادوست که در انواع خاک می روید.

اسانس میوۀ گشنیز در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی و روغن میوە ی آن در صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارد. از این گیاه به عنوان هضم کنندە ی غذا، ضد نفخ، اشتهاآور، برطرف کنندە ی دردهای عضلانی و آرامشبخش استفاده می شود.

در بازدید از باغ آقای رحیمی واقع در منطقه چناران شهرستان جهرم، به تاریخ دوازده اردیبهشت ماه هزار و چهارصد و دو، با مسائل و مشکلاتی روبرو شدیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:

درخت توت سفید، متعلق به خانواده ی موراسه Moraceae می باشد. این درخت در هندوستان، غرب افغانستان، ایران و تا جنوب اروپا، شمال آفریقا و امریکا و سایر مناطق معتدل دنیا انتشار دارد. 

برگ های این گیاه به طور عمده برای تغذیه ی کرم ابریشم استفاده می گردد. میوه ی آن نیز به صورت تازه خوری و خشک شده، مصرف خوراکی و دارویی دارد. در ایران این درخت در مناطق استپی شمال کشور، جنگل های شمال، تهران، آذربایجان و استان های خراسان انتشار داشته و در اکثر مناطق کوهستانی کشور نیز مشاهده می شود.
کنه توت سفید، داخل جوانه های باز نشده ی توت سفید که به وسیله ی فلس پوشیده شده اند، یافت می شود و در اثر تغذیه ی کنه ها در نهایت جوانه ها از بین می روند.

افزایش جمعیت در کشور هندوستان از آذرماه شروع و در آخر و دی ماه به حداکثر می رسد و در اردیبهشت کاهش می یابد.

در بازدید از باغ آقای شجاعت پیشه واقع در منطقه حیدرآباد شهرستان جهرم، به تاریخ یازده اردیبهشت ماه هزار و چهارصد و دو، با مسائل و مشکلاتی روبرو شدیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:

در بازدید از باغ آقای گستهم نژاد واقع در منطقه فرهنگ شهر جهرم، به تاریخ ده اردیبهشت ماه هزار و چهارصد و دو، با مسائل و مشکلاتی روبرو شدیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:

صمغ های مترشحه ی گیاهی، یک گروه عمده از هیدروکلوئیدها را تشکیل می دهند. صمغ های مترشحه پلی ساکاریدهایی هستند که تولید آن ها به وسیله ی آلودگی هایی نظیر حمله حشرات، آسیب های مکانیکی و شیمیایی، استرس هاب آبی و دیگر عوامل محرک تنش زای محیطی در برخی گونه های گیاهی القا می شود.

صمغ عربی، تراگاکانت، کارایا، صمغ گاتی، هلو و زردآلو جزء این گروه از صمغ ها می باشند که بسیاری از آن ها طی هزاران سال توسط انسان در سیستم های غذایی مختلف مورد استفاده قرار گرفته اند. 
صمغ های مترشحه جزء اولین قوام دهنده ها، امولسیفایرها و تثبیت کننده ها در مواد غذایی محسوب می شوند. 

کرم سفید ریشه یک آفت خطرناک در مزارع و باغات به شمار می رود و باعث خشک شدن درخت و گیاه می گردد. این آفت در اکثر مناطق ایران وجود دارد و شکل ظاهری آن درشت، ضخیم و به صورت بیضی برآمده است.

کشت این گیاه در تمام مدت سال در مکان هایی که دارای آب و هوای مساعد برای کشت هستند، امکان پذیر می باشد.

سفیده کوچک کلم، از جمله آفاتی است که در صورت مناسب بودن شرایط محیطی و همچنین به دلیل پرخوری لارو های این آفت می تواند خسارت جبران ناپذیری به این گیاهان وارد کند. 
این پروانه در اطراف تهران، اراک، قزوین، کاشان، کرمان، اصفهان، شیراز، کردستان و گیلان انتشار دارد. با این حال می توان گفت که این گونه در تمام نقاط ایران وجود دارد.
بر اثر تغذیه مفرط لاروها از برگ های گیاه کلم، فقط رگبرگ ها باقی مانده و حتی در صورت کمبود غذا رگبرگ ها را مورد تغذیه قرار می دهند و گیاه را به کلی نابود کرده و یا رشد گیاه را به تعویق خواهد افتاد.

استفاده از سبزی های میوه ای و به ویژه سبزی های خانواده بادمجانیان، در رژیم و سبد غذایی روزانه مردم و به ویژه خانواده های ایرانی، به صورت امری رایج در آمده است. 

یکی از سبزی های این گروه، بادمجان می باشد. بادمجان به عنوان یک طعم دهنده و چاشنی مطلوب در غذاهای ایرانی مصرف می شود و در عین حال از نظر اقتصادی نیز دارای قیمت مناسب می باشد. 
این محصول با ارزش یک گیاه گرمادوست است و در دمای 38 -32 درجه سانتی گراد بالاترین بازده دارد. به همین دلیل بادمجان در فصل تابستان و بیشتر در نیمه جنوبی کشور که از اقلیم گرم و خشک برخوردار است، کشت و کار می شود.
در‌حال حاضر رقم های متعدد بادمجان در مناطقی نظیر فارس، هرمزگان، بوشهر، خوزستان و قسمت هایی از کرمان نظیر بم و جیرفت کاشته می شود.

این بیماری به طور مستقیم روی ریشه تأثیر ندارد و قسمت های هوایی گیاه را آلوده می کند. عامل آن تنها سبب آلودگی هویج می شود و روی دیگر محصولات کشاورزی اثرگذار نیست. اگر بذرها در مراحل اولیه ی رشد آلوده باشند، جوانه بطور کامل نابود می شوند.

عروسک خربزه سوسک قرمز رنگی است که برخی آن را با کفشدوزک خربزه اشتباه می گیرند. این آفت از اوایل بهار تا اواخر تابستان در مزارع خربزه و هندوانه یافت می‌شود و بیشتر به خانواده ی کدوئیان شامل خیار، خربزه و هندوانه تمایل دارد.

از جمله قارچ های مهم بیماری زای گیاهی، در روی گیاهان زراعی و باغبانی ایران، فوزاریوم است. گونه های مختلف این جنس در اغلب گیاهان، از جمله زراعی، باغی، علوفه ای، زینتی و جنگلی بیماری ایجاد می کنند‌.

✔️بیماری پوسیدگی‌ طوقه و‌ سوختگی خوشه گندم، پوسیدگی ساقه ذرت، انسداد آوندی و پژمردگی در گیاهان مختلف، پوسیدگی ریشه، شانکر لکه برگی در بسیاری از گیاهان، پوسیدگی انباری و پوسیدگی های بعد از برداشت، نمونه هایی از بیماری های ایجاد شده توسط این قارچ است.
✔️علی رقم خاکزی بودن این قارچ، بعضی از گونه های آن به صورت هوازی فعالیت می کنند و برخی از گونه ها از طریق بذور گیاهان آلوده، قدرت انتقال پیدا می‌کنند.

در محیط های طبیعی:

✔️عوامل زنده (حشرات، باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها) و
✔️غیرزنده (نور، درجه حرارت، فراهمی آب، مـواد غذایی و ساختمان خاک)، رشد گیاهان عالی را تحت تأثیر خود قرار می دهند. 
✔️از میان ایـن عوامل، تـنش خشکی و کـم آبی، مهمترین عامل غیرزنده است که محدودکننده رشد و تولید گیاهان در جهان به شمار می رود.

عامل پوسیدگی پیتیومی هویج یک قارچ خاکزاد است که بیشتر در خاکهای سرد و اسیدی رشد می کند. سرما، رطوبت بالا و بارندگی های شدید عوامل گسترش این بیماری محسوب می‌شوند. هم چنین خاکهای آلی و سنگین، رشد و گسترش قارچ را افزایش می دهند. 

پیچیدگی برگ، یک بیماری مهم است که هر ساله در دنیا خسارت فراوانی به محصول هلو و شلیل وارد می کند. 

✔️این بیماری تقریباً در تمام کشورهایی که هلو کاشته می شود، شایع میباشد و باعث کاهش کمیت و کیفیت محصول درختان هلو و شلیل و همچنین کاهش طول عمر آن ها می شود.
این بیماری، اغلب برگ ها را مورد حمله قرار می دهد ولی می تواند جوانه ها، سرشاخه ها و به ندرت گل ها و میوه ها را نیز آلوده کند.
✔️برگ هایی که تحت تاثیر قارچ عامل این بیماری قرار می گیرند، قرمز، ضخیم و پیچ خورده می شوند. 
✔️برگ ها ضمن بزرگ شدن طی رشد، قهوه ای شده و قبل از بلوغ می افتند. بیماری در فصل بهار، وقتی دما بین 15 تا 20 درجه سلسیوس (میانگین 18 درجه سلسیوس) بوده و هوا نیز مرطوب می باشد، بروز می کند. اگر این قارچ کنترل نشود، می تواند باعث مرگ درختان شود.

شلیل، نوعی هلوی بدون کرک می باشد که ژن کرکی بودن آن، مغلوب شده است.  هلو و شلیل متعلق به جنس بزرگ پرونوس و تیره رُزاسه است. هلو دو تا سه سال بعد از کشت، شروع به گل دادن میکند و در سال چهارم یا پنجم، محصول اقتصادی خود را تولید می نماید. 

کمتر میوه ای مانند هلو و شلیل یافت می شود که بتواند در شرایط آب و هوایی مختلف پرورش یابد ولی این درختان، اساساً میوه مناطق سردسیری بوده و برای شکست خواب زمستانی نیاز به 100 تا 1000 ساعت سرما دارند. 
با توجه به سازگاری مناسب این درختان در اقلیم های مختلف ایران، هر ساله بر کشت آن ها در کشور افزوده می شود.

گردو از جمله محصولات باغی است که نسبت به سرمای دیررس بهاره حساس می باشد. 

ارقام زود برگده بیشتر در معرض خطر سرمای دیررس بهاره و خسارت ناشی از آن قرار می گیرند. 
یکی از مهمترین صفات در اصلاح گردو، دستیابی به ارقامی است که برگ های آن ها در بهار دیرتر باز شوند. اختلاف در برگدهی ارقام و ژنوتیپها قابل توجه بوده و ژنوتیپ هایی مانند Z53 و Serr زود برگده، و فرانکت و روند-د-مونتیگناک، از دیربرگده ترین ارقام بررسی شده در کشور میباشند.
در دهه 1380، سرمازدگی بهاره تقریبا باعث از بین رفتن بیش از 70 درصد محصول در ارقام زودبرگده گردیده در حالیکه در ارقام دیربرگده این مقدار کمتر از 20 درصد بوده است.
حساسیت به سرما با پیشرفت مراحل رشدی درخت افزایش می یابد. ارقام زود برگده علاوه بر سرما، بیشتر در معرض بیماری هایی همانند بلایت در گردو باشند.

در موقع کاشت، خاک باید مرطوب باشد و بلافاصله بعد از کاشت، مزرعه را آبیاری کرد چون کاشت بوته ها در خاک خشک سبب از بین رفتن تعدادی از آن ها می شود. هنگام کاشت باید تمام برگ های پیر بوته های توت فرنگی را قطع کرد و ریشه ها را از هم جدا نمود، سپس اقدام به کاشت کرد.

اگر گیاهی در عمق خیلی کم کاشه شود، بوته به علت خشکی زیاد صدمه میبیند. 
معمولاً بوته ها را به فاصله 40 سانتیمتر از یکدیگر در روی پشته ها می کارند و به طور تقریبی تراکم بوته در هکتار طبق روش بالاحدود 31000 بوته برآورده می شود.

ریشه توت فرنگی افشان، ظریف و سطحی بوده و بالغ بر 50 تا 90 درصد از ریشه ها در بخش 15-10 سانتیمتری بالای خاک قرار دارند و از طرفی توت فرنگی برگ پهن بوده و سطح تبخیر بالایی دارد، بنابراین در آبیاری به موقع و کافی آن، باید دقت‌ کرد.
مخصوصاً در اوایل زمان کاشت نشاء و هنگام میوه دهی، وجود رطوبت در پای بوته الزامی و تعیین کننده است. 

بسته به نوع خاک، رطوبت منطقه و متوسط درجه حرارت، معمولاً هر 4 تا 8 روز آبیاری انجام می گیرد.