مرکز مهارت آموزی کشاورزی

هویج، به عنوان یک گیاه غذائی و یک منبع کاروتن که ماده اولیه ویتامین A است، از سبزی های مهم در سراسر دنیا بوده و حائز اهمیت اقتصادی است که به صورت پخته و خام مورد استفاده قرار می گیرد.

✔️هویج که عموماً به عنوان یک گیاه دو ساله، از آن نام می برند متعلق به تیره چتریان بوده و تیپ های یکساله نیز در آن دیده می شود.
✔️انواع هویج در ایران کاشته می شود، اما نوع نارنجی رنگ آن که به هویج فرنگی معروف است در سطح تجاری در سراسر دنیا و نقاط مختلف کشور تولید می شود و به مصرف غذایی می رسد.
✔️ارقام تجاری این گیاه در سال اول تولید، ریشه ای ضخیم همراه با یک سری برگ های روزت می نماید و در ابتدای سال دوم (پس از گذراندن یک دوره سرمای طولانی در دمای صفر تا 5/7ºC)، ساقه گل دهنده تشکیل می شود. 
✔️کمیت و کیفیت محصول ریشه هویج، شدیداً تحت تاثیر خروج ساقه گل دهنده یا بولتینگ می باشد. در این حالت ریشه ها چوبی و فیبری شده و کیفیت خوراکی خود را از دست می دهند.

کاهو گیاهی ست یکساله، که از حوالی اروپای ساحلی یا آسیای مرکزی به نقاط دیگر جهان منتقل شده است. گروهی از محققین نیز معتقدند منشا آن هندوستان بوده است.

کاهو دارای ویتامین آ، ب، ث و مواد دیگری مانند ید، آهن، فسفر، منیزیم، روی، منگنز و مس است.
✔️کشت کاهو با دو هدف استخراج روغـن از بذر آن و مصرف تازه خوری صورت میگیرد.
✔️کاهو به دو گروه بزرگ تقسیم می گردد:
1️⃣کاهو پـیچ کلمی (واریته کاپیتاتا) که بیشتر در شرایط گلخانه و به صورت کشت های هیدروپونیک و یا کشت های خاکی گلخانه ای تولید می گردد.
2️⃣گروه دوم کاهوهای پهن برگ می باشند که شامل کاهو برگ (واریته کریسپا) و کاهو پیچ معمولی (واریته لونگیفولیا) است که در فضای باز کشت می شود.

تحقیقات انجام شده درباره سموم راب کش در ایران، سـموم متالدئیـد، متیوکارب و کارباریل را موثر در کنترل راب و جز فهرست سموم مجاز کشور قرار داده اند.

✔️بعد از آن، به کارگیری نوار دورکننده مسی، بـه عنوان روش جدید کنترل غیرشیمیایی در قالب طرح تحقیقاتی انجـام و ثبـت گردیده است.
✔️اخیراً یک کارخانه خارجی، اقدام به ساخت طعمه فسفات آهن با نام تجارتی ferramol (فرامول) کرده است که دارای کارایی بیش از 70 درصد است و می تواند با روش های متداول شیمیایی رقابت نماید و همچنین در سال های اخیر در داخل نیز اقدام بـه ساخت مشابه خارجی این طعمه با نام تجارتی فریکول شده است.

سطح مزارع کاهوی استان های مازندران و تهران در حدود 30 هزار هکتار بود که قطب اصلی تولید این محصول در کشور است. 

✔️خسارت گونه های راب، روی کاهو، به علت داشتن شرایط اقلیمی مساعد‌ (حرارت معتدل و رطوبت نسبی بالا)، در خزانه و مزارع، هم از نظر کمی (به صورت تغذیه از قسمت های مختلف بوته کاهو) و هم از نظر کیفی (ایجاد خوردگی) بسـیار زیـاد می باشد.
این گونه با تغذیه از برگ، ساقه، ریشه و بذور انواع سبزیجات برگی باعث از بین رفتن آنها می گردد و در بسیاری از کشورها به عنوان آفت درجه اول روی سبزیجات گزارش شـده است.
❌بیشترین خسارت این آفت، در ماه های آبان، فروردین و اردیبهشت و در واقع در فصل پاییز ‌و بهار است.

از مهمترین آفات انار، شب پره های میوه خوار شامل کرم گلوگاه انار و کرم به است.

این آفت ضمن تغذیه از میوه و افت کمی و کیفی محصول، باعث کاهش قابل توجهی در بازارپسندی میوه می شوند.
کرم گلوگاه انار آفتی با گسترش جهانی است که از قاره های آسیا، اروپا، آمریکا و اقیانوسیه گزارش شده است. 
✔️کرم گلوگاه انار در ایران دارای میزبان های متعددی است و علاوه بر انار به مرکبات، انجیر، گردو و سیب نیز حمله می کند.
✔️در مورد میزان خسارت کرم گلوگاه انار آمار و ارقام متفاوتی ارایه شده است و میزان خسارت در ارقام مختلف انار بین 15 تا 90 درصد گزارش شده است.
✔️براساس مطالعات انجام شده در استان فارس در اواخر اردیبهشت ماه، لاروهای
زمستان گذران تبدیل به شفیره شده و در اوایل خرداد مصادف با زمانی که میوه درختان انار به بزرگی یک لیمو ترش هستند، شبپره های نسل زمستان گذران از پوسته شفیرگی خارج می شوند.
✔️حشرات کامل نسل اول از اواسط تا اواخر تیر، نسل دوم از اواسط تا اواخر مرداد، نسل سوم از 16 تا 20 شهریور و بالاخره شبپره های نسل چهارم در اواخر مهر ظاهر می گردند. این نسل در واقع همان نسل زمستان گذران می باشد.
✅این زمان ها بهترین زمان سم پاشی علیه آفت است.

کرم به، در تمام نقـاط کشور که درختان میوه خانواده Rosacea (گل سرخیان) مانند گلابی، سیب، بادام و غیره کشت می گردند، انتشار دارد. خسارت کرم به در ایران شامل دو خسارت چوب خواری و میوه خواری است، به طوری که حالت چوب خواری آن بیشتر در روی سیب، به، گلابی، گوجه و زردآلو و حالت میوه خواری آن در میوه هایی از قبیل به، سیب، گردو و گلابی مشاهده شده است و خـسارت آن روی به، گاهی به 95 درصد نیز می رسد. 

✔️در بـاغ هـای انـار منـاطق خراسـان رضـوی و سمنان، حالت میوه خواری کرم به، روی میوه های انار مشاهده شده است.

❌نحوه خسارت:
در روی به، در محل تغذیه لارو، میوه گود و ناصاف شده و اغلب فضولات قهوه ای مایل به سیاه، نیز در داخل یا سطح میوه تشکیل می شود.

توت فرنگی گیاه علفی و دائمی است که جزء خانواده Rosaceae (گل سرخ) است. یک ساقه کوتاه دارد واز آن برگ ها، ریشه های نابجا، ساقه های رونده وگل آذین خارج می شوند. از انتهای ساقه، گل آذین و ازقاعده آن، ریشه تولید میشود.

در شناسایی ارقام مختلف فرم، شکل و رنگ برگ از مطمئن ترین صفات به شمار می رود. به علاوه برگ اطلاعات معینی راجع به صفات یک رقم را در اختیار می گذارد. 
برای مثال رنگ سبز روشن در یک رقم، نشانه حساسیت بالای آن به سفیدک است و یا
ارقامی که برگ های تیره رنگ دارند بیشتر به وسیله بیماری لکه برگی آرمیلاریایی مورد حمله قرار میگیرند.

✔️فلفل شیرین، گیاهی است متعلق به خانواده بادمجانیان و در سبد غذایی جامعه، جایگاه ویژه ای دارد. با توجه به گسترش تولید محصولات ارگانیک و تاکید بر تولید محصول سالم و کاهش مصرف کودها و سموم شیمیایی و همچنین واکنش خوبی که فلفل شیرین به کودهای حیوانی نشان می دهد، توسعه استفاده از انواع مختلف منابع کود حیوانی می تواند رسیدن به این اهداف را محقق سازد.

✔️بررسی رشد رویشی، گلدهی و عملکرد فلفل شیرین تحت تأثیر عملیات مختلف کشاورزی، سه نوع کود حیوانی گاوی، مرغی و گوسفندی را با کودهای شیمیایی معمول، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. 
✅محققان دریافتند که کودهای شیمیایی منجر به افزایش رشد گیاه (تعداد برگ در گیاه، سطح برگ و وزن تر بوته) گردید. اثرات مثبت کودهای حیوانی عبارت بودند از: افزایش وزن خشک بوته، درصد رشد ریشه ها و میزان کلروفیل و کودهای آلی منجر به تسریع گلدهی شد در حالی که کودهای شیمیایی گلدهی را به تأخیر انداخت. 
با این حال کودهای شیمیایی منجر به افزایش عملکرد و طول دوره میوه دهی نسبت به کودهای حیوانی شدند‌.
✔️بررسی اثر منابع مختلف کود ازته شامل کودهای شیمیایی، کود حیوانی (مرغی) و کود زیستی ازته بر عملکرد و رشد رویشی فلفل شیرین، نشان داده که کود شیمیایی در ترکیب با کود زیستی ازته بهترین اثر را در افزایش رشد رویشی، عملکرد و کیفیت میوه داشته است.

در باغ های کیوی شمال کشور، غالباً روش پخش سطحی، شیوه متداول کوددهی باغ های کیوی است. این‌ درحالی است که تقریباً تمـام بـاغ های کیوی در شمال کشور مجهز به سیستم آبیاری تحت فشار بوده و سیستم آبیاری میکروجت، نوع غالب سیستم آبیاری در باغ های کیوی می باشد. این سیستم به گونه ای طراحی شده که اجازه می دهد مواد شیمیایی و یا دیگر ترکیبات شیمیایی در آب آبیاری تزریق شوند. 

✔️اسـتفاده مؤثر از آب و کود هدف اصلی همه سیستم های کشاورزی می باشد. روش توام استفاده از کود و آب آبیاری، روشی مناسب برای بهبود عملکرد گیاهان می باشد. علاوه بر این در مطالعه ای دیگر، کودآبیاری به عنوان ابزاری در جهت به حداقل رساندن از دست رفت عناصر غذایی در شرایط مزرعه توصیه شده است.

کیوی درختی پرتوقع است که باید در خاکی کشت شود که به خوبی مواد مورد نیاز آن را تامین کند.

✔️این گیاه به خوبی مواد غذایی خاک را جـذب می کند و چنانچه کمبود مواد غذایی به وجود آید، زود علائم کمبود را نشان می دهد، در صورتی که در سایر گیاهان علائم
کمبود سریع ظاهر نمی شود.
✔️در واقع یکی از مهمترین فاکتورهایی که در کمیت و کیفیت کیوی مؤثر می باشد، کوددهی است. در بسیاری از مطالعات اشاره شده که کیفیت میوه در زمان برداشت و نیز طی دوران ذخیره سازی، به وضعیت میوه کیوی از لحاظ عناصر غذایی بستگی دارد. بنابراین، باغداران از کودهای آلی و شیمیایی در باغ های خـود برای رسیدن بـه عملکرد بـالاتر استفاده می کنند. 
✔️کاربرد عناصر غذایی معمـولاً منجر به افزایش عملکرد خواهد شد، اگرچه کاربرد مقادیر زیاد و یا نامتعادل عناصر غذایی، اثرات سو خود را به همراه خواهد داشت. در مطالعاتی که در گذشته انجام گردیده، نشان داده شده که عملکرد میوه، تحت تأثیر مقدار کود نیتروژن و پتاسیم به کار برده می باشد.
✔️درختان کیوی سالانه به حدود 150کیلوگرم نیتروژن و 165 کیلوگرم پتاسیم در هکتار نیاز دارند. علاوه براین، در چندین مطالعه عنوان شده است که مقدار عناصر معدنی در درختان میوه، از جمله کیوی تحت تـاثیر نوع کود، مقدار کود و روش کوددهی می‌باشد.

عامل غیربیولوژیک آسیب زننده به درختان بادام، سرمای دیررس بهاره است که در بسیاری از سال ها موجب نابودی صددرصد محصول شده و خسارات جبران ناپذیری به جامعه کشاورزان وارد کرده است.

✔️مطابق بررسی های به عمل آمده، چنین سرماهایی که متأثر از دمای زمستان است، از نیمه اسفندماه تا اوایل خردادماه با وابستگی مستقیم از میانگین دمای روزانه تکرار می شود و بسته به مرحله ی رشدی گیاه، شدت سرما، و زمان ماندگاری سرما موجب خسارت می شود.
✔️به طوریکه در مرحله خواب زمستانی دمای ۲۴- درجه سانتیگراد را تحمل می کنند و با باز شدن شکوفه ها میزان تحمل گیاه تا ۴/۵- درجه، به شرط ماندگاری کمتر از ۳۰ دقیقه است. 
❌حساسترین مرحله، زمان تلقیح گل ها و ایجاد میوه است که آستانه در این زمان فقط تا ۲- درجه سانتی گراد است.
✔️با تعیین مراحل فنولوژی هر منطقه و دانستن نیاز حرارتی هر گیاه کل دورۀ رشد گیاه، می توان بسیاری از مسائل به زراعی از جمله تاریخ کاشت مناسب، آبیاری به موقع، زمان مناسب برداشت، زمان مناسب مبارزه با آفات و بیماری ها، و انتخاب ارقام مناسب در بهترین زمان ممکن، انجام و بیشترین تولید را از محصول زراعی داشت.

این حشره، یکی از مهمترین آفت های درختان گلابی می باشد که روی برگ، لکه های سفید و روی میوه لکه های تیره ایجاد می کند و با ترشح عسلک فراوان روی سطح برگ ها، باعث کاهش فتوسنتز شده و برگ ها خشک شده و دچار ریزش زودرس می شوند.
همچنین به طور غیر مستقیم موجب ریز شدن میوه ها و کاهش تکامل جوانه های گل می شود.
پسیل گلابی زمستان را به صورت حشره کامل زیر برگ های ریخته شده و زیر پوستک های تنه درختان می گذراند.
تخم ریزی حشره های ماده، هنگامی شروع می شود که دمای هوا از 10 درجه سلسیوس تجاوز نماید. تغییرهای شرایط آب و هوا از سالی به سال دیگر، باعث تغییرهایی در تاریخ اولین تخم ریزی می شود.
در بررسی های انجام شده اوج جمعیت این حشره، در اواسط و اواخر اردیبهشت ماه دیده می شود. بعد از این تاریخ، جمعیت حشره به تدریج کاهش یافته و در اواسط مرداد به صفر می رسد.

آفتابگردان چهارمین دانه روغنی یکساله جهان است که بیشتر به خاطر روغن خوراکی آن کشت می شود‌‌.
آفتابگردان، به عنوان یک گیاه زراعی مطمئن در دامنه وسیعی از‌ شرایط محیطی عملکرد قابل توجهی دارد.
کل آب مصرفی آفتابگردان در طول رویش ۴۵٠ میلیمتر است، البته این مقدار با شرایط آب و هوایی منطقه تفاوت دارد.
✔️میزان آب مصرفی آفتابگردان در ماه های اول رویشی کمتر از زمانی است که گیاه رشد کامل کرده باشد و از مرحله تشکیل گل به بعد، به علت بالا بودن دمای محیط، طول گیاه و پوشش گیاهی کامل، مقدار آب مصرفی بالا می رود.
✔️این موضوع را نیز باید در نظر داشت که بین ارقام مختلف، میزان مقاوت به خشکی متفاوت است. همچنین تنش خشکی باعث کاهش شاخص برداشت در تمام ژنوتیپ های آفتابگردان می شود و علت آن، کاهش تعداد دانه در طبق هاست.
✔️نتایج دیگری از آزمایشات نشان داد که کمبود آب، اثر معنی داری روی درصد روغن دانه نداشت ولی باعث پوکی شدید دانه ها گردیده است، به طوری که حساس‌ترین صفت نسبت به خشکی را، درصد پوکی دانه دانسته اند.
همچنین تنش رطوبتی، باعث کاهش شاخص برداشت گردیده ولی میزان این کاهش برای همه ارقام یکسان نبوده است.

✅روش کوددهی نقش اساسی در استفاده بهینه از کود و افزایش مصرف آن دارد. 
✅در محصولاتی مانند سیب زمینی، ذرت، خیار، آفتابگردان و توت فرنگی، کارایی مصرف کود و عملکرد، با روش کود آبیاری بسیار بیشتر از روش پاششی است.

پتاسیم به مقدار زیاد در برگ و بافت میوه مرکبات وجود دارد. این عنصر در درختان مرکبات بسیار متحرک است و به آسانی از سلول به سلول دیگر یا از یک اندام به اندام دیگر حرکت می کند. اما از برگ های پیر به آسانی و با راندمان بالا به تنه و پوست درختان برگشت داده نمی شود. 
به طور کلی حدود 30 درصد از پتاسیم برگ ها در هنگام پیری و‌ ریزش، به تنه و پوست درختان برگشت داده می شود. بنابراین پتاسیم چندان در فصل زمستان در اندام های درختان ذخیره نمی شود.
لذا درختان در اوایل فصل از ذخیره کافی پتاسیم برای تقسیم سلولی میوه های جوان و دیگر اندام های مریستمی برخوردار نیستند. از طرف دیگر، شدت جذب پتاسیم از ریشه و انتقال آن به اندام هوایی درختان مرکبات، متناسب با شدت رشد رویشی درختان است و معمولاً در اوایل فصل رشد، حداقل است و در اوایل فصل تابستان به حداکثر میرسد.

🌺میزان ریزش گل، به عامل های درونی و بیرونی وابسته است. کمبود نیتروژن در زمان گلدهی یکی از علل رایج ریزش شدید گل و به دنبال آن، کاهش تشکیل میوه است.
✔️تشکیل اولیه میوه نیز تحت تأثیر عامل های محیطی، فیزیولوژی و مدیریتی است. گل هایی که در گل آذین های زایشی رشد کرده اند، رشد آهسته تر و تشکیل میوه ی کمتری نسبت به گل‌ها در گل آذین های برگدار دارند.
🍊تشکیل میوه و یا ریزش، به ویژگی های رقم، شدت گلدهی، آب و هوا و مدیریت درخت بستگی دارد.
✔️دماهای خیلی بالا یا پایین،‌‌ خشکی، تغذیه نامناسب، شمار بذر در میوه و آفات و بیماری ها از جمله عامل های مختلف مؤثر در ریزش میوه در گونه های مختلف مرکبات هستند.
✔️ یکی از عامل‌های محیطی و مدیریتی که در تشکیل میوه نقش اساسی دارد، تنش خشکی به ویژه در دوره‌ بحرانی رشد میوه چه ها، از حدود سه هفته پس از گلدهی است.
✔️دماهای بالای‌ 40 درجه سلسیوس، سبب ریزش شدید‌‌ میوه چه ها، به ویژه در ناول ها می شود.

عملکرد درختان مرکبات، ارتباط نزدیکی با میزان گلدهی بهاره و تشکیل میوه اولیه‌ دارد. تشکیل گل، افزون بر تعیین عملکرد، ممکن است بر عامل های کیفی میوه مانند اندازه، کیفیت درونی، بافت و رنگ میوه نیز موثر باشد. 

شمار گل و تشکیل میوه، به شرایط تغذیه درخت نیز بستگی دارد. در زمان گلدهی و تشکیل میوه،‌ کاهش شدید عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در برگ های قدیمی، همزمان با افزایش شدید این عناصر در برگ های جدید و میوه های تشکیل شده، دیده شده است. 
✔️تحقیقات نشان می دهد که محلول پاشی زمستانه اوره در چهار سال متوالی، سبب افزایش معنی دار شمار گل و نیز عملکرد در پرتقال والنسیا می شود.
در واقع، شمار گل بستگی به رقم، سن درخت و شرایط محیطی و مدیریتی دارد.
✔️بنابراین تغذیه زمستانه مرکبات، تاثیر به سزایی در باردهی آن ها دارد. 
✔️کربوهیدرات ها، هورمون ها، دمای محیط، آب و عناصر غذایی از مهم ترین عامل هایی هستند که در گلدهی و در نتیجه عملکرد، تأثیر دارند.

هرس، از مسائل مهم در مرحله داشت زیتون است که باعث می شود که درختان جوان زودتر به بار نشسته، محصول تولیدی یکنواخت باشد، سال آوری در آن ها کاهش یابد و عمر درخت و در نتیجه طول دوره بهره دهی آن، افرایش یابد.
✔️هرس، پس از برداشت محصول آغاز می شود. در باغ هایی که میوه زیتون در مرحله سبز و به منظور کنسروسازی برداشت می شود، هرس در ماه های آبان و آذر انجام می شود. 
✔️در مناطقی که زیتون به صورت روغنی برداشت شده و یا خطر سرمازدگی زمستانه وجود دارد، در فصل سرد باید از هرس اجتناب کرد. زیرا حجم بیشتر تاج درخت، یک سپر حفاظتی جهت کاهش خطر سرمازدگی است.
✔️در بیشتر باغ های زیتون مناطق مدیترانه ای، هرس هر دو سال یکبار انجام می شود. 
✔️ارقام زیتون روغنی، بهتر است به فاصله سه سال یکبار هرس شوند.

هرس، مجموعه ای از عملیات برای تغییر شکل طبیعی درختان، از طریق تقویت یا جلوگیری از رشد و نمو شاخه های نابه جا و به منظور ایجاد شکل معین و افزایش محصول می باشد.
این عمل موجب تعادل رشد رویشی و زایشی شده و روی سال آوری و به تاخیر انداختن زوال و مرگ درختان، موثر است و به همراه سایر عملیات زراعی مانند تغذیه و آبیاری مناسب، عامل مهمی در ایجاد تعادل رشد رویشی در درختان میوه می باشد.
این مجموعه عملیات، برای دستیابی به محصول متعادل، مداوم و با کیفیت و روغن بالا در میوه های روغنی مانند زیتون، بسیار ضروری است.

شته روسی گندم، بومی نواحی جنوب شوروی سابق، ایران، افغانستان و کشورهای حاشیه دریای مدیترانه است. این شته در حال حاضر یکی ازمهمترین آفات گندم در اغلب مناطق کشور می باشد. 
❌شته روسی، علاوه بر گندم از جو، چاودار، تریتیکاله، یولاف و شماری از علف های باریک برگ تغذیه می کند. جو، گندم و تریتیکاله نسبت به حملات شته روسی بسیار حساس بوده ولی یولاف و چاودار حساسیت کمتری نشان می دهند.
علایم خسارت این آفت، بسیار مشخص است. روی برگ ها بر اثر تغذیه و تزریق بزاق، نوارهای طولی سفید یا زرد رنگ ایجاد می شود. رنگ نوارها در آب و هوای سرد و خنک اغلب به دلیل وجود دانه های رنگی آنتوسیانین، قرمز مایل به ارغوانی می باشد. برگ ها لوله شده و شته ها داخل آن از سطوح رویی برگ ها تغذیه می کنند. 
گیاهان جوان در اثر حملات شدیدتر، به طور معمول از رشد و نمو باز می مانند. آلودگی در مرحله قبل از ظهور سنبله می تواند به پیچش برگ پرچم و تغییر شکل سنبله ها نیز منجر شود.