مرکز مهارت آموزی کشاورزی

پرتقال تاروکو:

🌳تاریخچه: حاصل یک جهش شاخه ای در کشور ایتالیا می باشد.
🌿رشد رویشی: تا حدودی پررشد، تاج متوسط، شاخه دهی نامنظم با زاویه باز، برگ های بیضی و نوک تیز.
🌱باردهی: میانرس؛ از گروه پرتقال های خونی.
🍊میوه: بی بذر، متوسط تا درشت، تخم مرغی پهن تا کروی با قاعده پهن و شیاردار، زرد مایل به نارنجی تا نارنجی مایل به قرمز، پوست ضخیم و صاف، پوست گیری آسان، گوشت سفت و پرآب، بعد از رقم خونی مورو آماده برداشت می شود.
✔️ویژگی های دیگر: کاهش کیفیت و ریزش محصول با نگهداری بیش از حد میوه روی درخت، قابلیت بالای حمل و نقل و انبارداری، مناسب نوارهای مرکبات خیز مرکزی و جنوبی کشور.

بر اساس شواهد به دست آمده، میوه های با رسیدگی زیاد، عدم تعادل نسبت ازت به فسفر و درختان قوی باعث ایجاد ضخامت در پوست و جدا شدن آن از گوشت می شوند. این پدیده در نارنگی های پونکن و ساتسوما شایع است. در برخی ارقام چون نارنگی نوشین می تواند ژنتیکی باشد. برداشت در مرحله صحیح رسیدگی، تیمار التیام دهی قبل از انبار، تهویه مناسب انبار و اجتناب از انبارمانی طولانی مدت در رطوبت نسبی بالا، آسیب پفکی شدن را کاهش می دهد.

خسارت ناشی از پوسیدگی میوه مرکبات در مناطق مرکبات خیز شمال کشور با داشتن شرایط آب و هوایی معتدل و بارندگی زیاد، به عنوان یکی از معضلات باغداری مرکبات است و همه ساله موجب خسارت اقتصادی فراوانی می شود.

خسارت این بیماری در باغ های با خاک سنگین و با زهکش نامناسب یا بدون زهکش در طی دوره های طولانی بارندگی و شبنم در اواخر شهریور و اوایل پائیز و در مرحله قبل از برداشت یا در طول دوره برداشت محصول زیاد است و در زمان تغییر رنگ میوه، این قارچ در سطح میوه روی درخت، به خصوص میوه های نزدیک سطح زمین یا حتی گاهی روی میوه های بالای درخت که در ارتفاع 1 - 1/5 هستند، آلودگی ایجاد می کند و موجب پوسیدگی میوه در باغ و انبار می شود.
بعضی از سال ها شدت آلودگی با بارندگی های طولانی همراه با وزش بادهای شدید بیشتر می شود.

مهم ترین عوامل ایجاد ضایعات، شامل آسیب های مکانیکی قبل و بعد از برداشت، شوک های ناشی از دما، آفات و بیماری ها و علل فیزیکی و شیمیایی است. این ضایعات در کلیه مراحل پس از برداشت با شروع برداشت تا زمانی که میوه به دست مصرف کننده برسد، رخ می دهد. طی برداشت، آسیب های فیزیکی مانند ساییدگی و زخمی شدن میوه ها شایع است.

بین 10- 5 درصد ضایعات در این مرحله به دلیل برداشت میوه نابالغ و نامناسب در روزهای گرم است. در منابع به میزان 10 درصد ضایعات میوه در انبارها اشاره شده است. 
معمولا میزان ضایعات طی درجه بندی میوه بین 8 - 5 درصد و بسته بندی 5 درصد، به دلیل فقدان رعایت استانداردهای کیفی، تکان های شدید، وجود مواد نامناسب در ساخت بسته و پر کردن زیاد از حد بسته هاست. به دلیل جاده های نامناسب، وسایل نقلیه نامناسب، فقدان مراکز جمع آوری، تجمع گرما و تهویه ضعیف کانتینر ها طی حمل و نقل و بازاررسانی به طور متوسط تا 5 درصد ضایعات مشاهده می شود.

✔️وجود کارگران ماهر، برداشت مناسب میوه از درخت را تضمین میکند. 

✔️در نواحی مرطوب که پوسیدگی پنیسیلیومی رایج است، سعی شود نارنگی به ویژه انشو که ممکن است بخشی از پوست میوه همراه با دم روی ساقه باقی بماند، با قیچی برداشت شود. 
✔️در موقع برداشت میوه ها بـه منظور جلوگیری از ایجاد زخم در سطح پوست، کارگران باید دارای ناخن های کوتاه بوده و از دستکش استفاده کنند. 
✔️از مخلوط کردن میوه هایی که قبل از برداشت روی خاک افتاده اند، بـا میوه های تازه چیده شده خودداری شود. این میوه ها باید به طور جداگانه جمع آوری و مصرف شود و از ورود آن ها به انبار جلوگیری شود. 
✔️بهتر است میوه های مرکبات بلافاصله پس از برداشت به فضای سر پوشیده، انبار و حمـل شود و از قرار دادن محصول برداشتی در محوطه باغ، بـه دلیل تابش مستقیم آفتاب، نوسانات آب و هوایی و احتمال بارندگی خودداری شود.

زمان رسیدن و بلوغ واقعی میوه برای تولیدکنندگان جهت تعیین زمان برداشت میوه مهم است. معمولا‌‌ میوه زمانی مناسب برداشت اسـت که مطلوب نظر مصرف کننده باشد.

این حالت به بلوغ برداشت اشاره می کند که بستگی به فاصله از بازار، ظاهر میوه (رنگ، اندازه و شکل)، بافت، سفتی، عطر و بو و مزه (شیرینی، ترشی و تلخی) دارد.
بلوغ فیزیولوژی به مراحل نهایی فرایندهای بیولوژی میوه و یا کل درخت اشاره دارد. بنابراین بلوغ فیزیولوژی متفاوت از بلوغ برداشت است. عمده شاخص بلوغ برداشت در نارنگی ها رنگ پوست است که باید 25 درصد سطح میوه به رنگ نارنجی زرد درآید.

یکی از آفات مهم و درجه اول باغات مرکبات خصوصا نهالستان ها و درختان جوان کنه قرمز مرکبات می باشد.

زمستان گذرانی آن عمدتاً به صورت تخم روی سر شاخه ها بوده ولی در زمستان های ملایم به صورت پوره و جانور کامل دیده می شود.
خسارت کنه قرمز مرکبات از طریق مکیدن شیره ی برگ ها و میوه ها می باشد. 
با تغذیه کنه، لکه های کم رنگ روی سطح بالایی برگ ظاهر می شود.
 در آلودگی های بالا، لکه های بزرگتر خشک شده و ممکن است موجب قاشقی شدن، ریزش برگ ها و خشک شدن سرشاخه های جوان گردد.
روی میوه های بالغ و بر اثر تغذیه ی آن ها، میوه ها به رنگ نقره ای دیده می شوند.
 فعالیت این کنه ها در بهار و پاییز بیشتر از زمستان و تابستان است.

کنه زنگار مرکبات با پاره کردن بافت برگ و میوه و مکیدن شیره گیاهی موجب ضعف شدید درخت می شود.

خسارت کنه زنگار مرکبات بیش تر متوجه برگ، میوه، شاخه های سبز و جوان می باشد.
گونه های مختلف مرکبات در مقابل این آفت واکنش های متفاوتی می دهند:
در پرتقال، نارنگی، نارنج و گریپ فروت پشت برگ های آلوده به رنگ قهوه ای روشن یا مخملی و میوه ها نیز حالت زنگار قهوه ای به خود می گیرند.
برگ ها و میوه های درختان لیمو در اثر آلودگی با کنه زنگار مرکبات به رنگ خاکستری مایل به نقره ای کدر می آیند که روی این اصل کنه نقره ای هم گفته می شود.
بافت پوست میوه زبر و پوسته پوسته شده و میوه ها از اوایل مراحل رشدی زمانی که به انداره دانه نخود هستند مورد حمله قرار می گیرند.
در مواردی که تمام سطح میوه آلوده باشد، پوست آن تغییر رنگ می دهد اما اثری از کنه ها دیده نشده و فقط جلدهای پورگی قابل رویت است که این امر خود منجر به بروز حالت غبارآلود در میوه ها می شود.
قدرت عمومی درخت کاهش یافته و خزان اتفاق می افتد.
میوه ها کوچک مانده و رسیدن آن ها با تاخیر همراه می شود.
میوه های آلوده به دلیل از دست دادن مقدار زیادی آب خاصیت انبارداری نداشته و باید از میوه های سالم تفکیک شود. پوست این میوه ها ضخیم تر بوده و بازارپسندی ندارند.
بیشترین خسارت در بهار و پاییز اتفاق می افتد.

کمبود آب (تنش خشکی) بر اساس طول مدت زمان دوام آن بـه دو حالت موقتی و دائمی تقسیم می شود. کمبود موقتی اغلب در اواسـط روزهای گرم تابســتان است و طی آن، میزان آب گیاه در اثر بالا بودن شدت تبخیر و تعرق کاهش پیدا می کند که موجب بـروز اثـرات پژمردگی موقت در گیاه خواهد شد. 

در کمبود دائمی (ماندگار) خشکی برای مدت زمان بیشتری ادامه پیدا می کند و در این حالت ممکن است گیاه در اثـر تـداوم خشکی از بیـن بـرود. 
تنش آبی می تواند در تمام مراحل رشدی درختان مرکبات اثرات منفی چشمگیری داشته باشد. وجود مقدار کافی آب در اطراف ریشه درختان مرکبات اثر زیادی در گلدهی و تشکیل میوه دارد و با تنظیم مناسب ریزش گل و میوه می تواند نقش مهمی در درشتی میوه ها، عملکـرد درخت، کیفیـت داخلی میوه و رشد و نمو تاج داشـته باشد.
درجه خسارت های وارده از خشکی در باغ های مرکبات موضوعی است که بستگی زیادی به زمان بروز تنش، سن درخت، اندازه تاج، گونه کشت شده و نوع خاک‌ منطقه دارد.

هاملین، یکی از ارقام آبگیری و از زودرس ترین رقم های پرتقال است. رقمی پرمحصول و فاقد سال آوری است که نسبت به اغلب ارقام دیگر تحمل بیشتری به سرما از خود نشان میدهد. اندازه میوه ها در حد متوسط تا ریز و شکل آن ها کروی تا اندکی تخم مرغی است. 

پوست میوه نازک، به رنگ زرد تیره تا نارنجی روشن است و بخش خوراکی میوه هم آبدار، شـیرین، ترد و کم بذر است.

✔️پرتقال والنسیا، دیررس ترین رقم تجاری پرتقال و رقمی بی بذر و پر محصـول و با تاجی بزرگ اسـت. 

✔️اندازه میوه ها متوسط تـا درشت و شکل آن ها کشیده تـا کمی کروی و گاهی تخم مرغی با پوستی نازک و صاف است. از گلدهی تا رسیدن میوه، حدود 13 تا 16 ماه به طول می انجامد. 
✔️گوشت میوه معطر، پر آب و تا حدودی اسیدی است و برای صنایع و معمولا فراوری، رقمی ایده آل محسوب می شود. 
✔️این رقم تـا حدودی سال آور است. میوه هـا روی درخت به خوبی قابل نگهداری هستند‌.

نام علمی Citrus medica

تیره ی مرکبات Rutaceae

بالنگ یکی از میوه های خانواده مرکبات است و بومی شرق و جنوب شرق آسیا می باشد. میوه ای آبدار است که علاوه بر گوشت آن، پوست ضخیم و زرد رنگش خاصیت درمانی دارند. ظاهر بالنگ شبیه به لیموترش بزرگ با پوستی زمخت است.

میوه های خانواده مرکبات دارای تاثیرات مثبت و طولانی مدت بر میزان کلسترول و قند خون هستند. در بین آنها لیمو و لیمو ترش حاوی قند کم و مقادیر زیادی ویتامین c می باشند. گریپ فروت و انواع پرتقال ها نیز کم قند شناخته شده اند و میزان کالری آنها نیز کم است.

1.هرس شاخه های پایینی درختان
2.جمع آوری میوه های آلوده و انهدام آن ها
3.استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار در باغ
4.کاشت درختان در فواصل مناسب: این کار باعث برقراری جریان هوا و تهویه مناسب بین درختان و کاهش جمعیت آفت خواهد شد.

5.کاربرد کفشدوزک ها جهت مبارزه بیولوژیک.

6.استفاده از روغن ولک (1/5–1) درصد.

7.می توان از مخلوط روغن ولک 1 درصد و حشره کش کلرپیریفوس (دورسبان)، 1درهزار در اوج جمعیت آفت استفاده کرد

سپردار زرد شرقی روی برگ، شاخه، تنه و میوه ظاهرشده و از شیره آن ها تغذیه می کند.

با مکیدن شیره گیاهی موجب تغییر رنگ و خشکیدگی برگ هاو شاخه های سبز شده.
در صورت آلودگی شدید باعث کوچک ماندن میوه و در نهایت ریزش آن می شود.
میوه های آلوده تلخ مزه، کم آب و غیر قابل استفاده می شوند.

شپشک نرم تن، علاوه بر مرکبات به بسیاری از نباتات زینتی و غیره در محیط آزاد و در گلخانه حمله می کند. بعضی از گیاهان عبارتند از: خرزهره، برگ بو، چای، نخل و غیره

بدن ماده مسطح، بیضی شکل و معمولا دو کنار پهلویی بدن آن ها، با هم قرینه نیستند. رنگ حشره زرد مایل به قهوه ای و دارای لکه های‌ قهوه ای نسبتاً تیره در پشت می باشند.
شپشک نرم تن اغلب به شاخه ها و برگ های جوان حمله کرده و در پشت برگ و در طول رگبرگ ها و روی ساقه های سبز از شیره گیاهی تغذیه می کند.
این آفت نیز دارای ترشحات شیرینی است که شاخه و برگ را آلوده می کند و باعث رشد و انتشار قارچ فوماژین یا دوده روی شاخه و برگ می شود.

شته سیاه مرکبات روی 120 گونه گیاهی از جمله مرکبات، قهوه، چای، انجیر، کاکائو و کاملیا زندگی می کند.

شته های بالغ به رنگ قهوه ای تیره تا مایل به سیاه و پوره ها به رنگ قهوه ای روشن مایل به قرمز می باشند.

این شته در کلنی های متراکم روی جوانه انتهایی و سطح زیرین برگ های جوان گیاهان میزبان زندگی میکند و با تغذیه از شیره نباتی باعث پیچیدگی کم و دولا شدن برگ ها از رگبرگ اصلی می شود. برگ های آلوده به شته سیاه مرکبات فنجانی شکل، خمیده و بدشکل می شوند ولی مانند شته سبز کاملا پیچیده نمی شوند.

1️⃣خسارت مستقیم شته ها:

خسارت مستقیم بسته به گونه شته و تراکم جمعیت آن و نیز ارقام و سن درختان مرکبات، متفاوت است. در این نوع خسارت، شته ها با تغذیه از شیره پرورده موجب پیچیدگی برگ، ریزش گل و میوه های کوچک و توقف رشد مخصوصا در درختان جوان می شوند. شته سبز مرکبات با ایجاد کلنی هایی با تراکم بالا میتواند منجر به اثرات مخربی به ویژه روی درختان جوان پرتقال و نارنگی شود.
2️⃣خسارت غیر مستقیم شته ها:
خسارت غیر مستقیم شته های مرکبات، انواع بیماری های ویروسی و شبه ویروسی است.
در میان شته های مرکبات، شته قهوه ای، کارآمدترین ناقل ویروس تریستزا است. شته جالیز هم از ناقلین مهم این ویروس است. شته سبز و شته سیاه مرکبات به میزان کمتری در انتقال ویروس تریستزا نقش دارند. همچنین شته ها از خود مایعی چسبناک و شیرین به نام عسلک ترشح میکنند، که باعث رشد قارچ های گندرو و کپک های دوده مانند در سطح گیاه شده و برگ ها و میوه ها در اثر رشد قارچ، سیاه رنگ می شوند و در نتیجه موجب کاهش فتوسنتز و اختلالات فیزیولوژیکی می گردند.

بیماری جاروک لیمو ترش یک تهدید جدی برای مرکبات به خصوص لیمو ترش است که زنجرک به عنوان ناقل آن شناسایی شده است. در باغ های آلوده به بیماری و در هوای گرم، جمعیت زنجرک ها بسیار پایین بوده اما با سرد شدن هوا، رو به افزایش می رود.