مرکز مهارت آموزی کشاورزی

لاروهای کرم ساقه خوار غلات و ذرت، پس از خروج از تخم، ابتدا به طور مختصر از برگ های ذرت تغذیه نموده و سپس ساقه و گل آذین را سوراخ کرده و وارد آن می شوند. محل ورود لارو به ساقه اغلب در نزدیکی گره های ساقه است که این سوراخ ها با خاک اره و فضولات لارو که بیرون ریخته می شود، به راحتی قابل تشخیص است.

لارو این آفت با تغذیه از داخل ساقه و ایجاد دالان در آن باعث قطع جریان شیره پرورده می شود، در نتیجه گیاه ضعیف شده و این امر باعث کاهش عملکرد محصول می شود. ساقه های آلوده در اثر وزش باد شکسته شده و خسارت تشدید می شود. 
تغذیه لاروهای آفت از محور کاکل ذرت باعث شکسته شدن آن ها، اختلال در گرده افشانی و عدم تلقیح بوته ها می شود که در نتیجه آن بیشترین خسارت به بوته های ذرت وارد می آید. 
سوراخ ایجاد شده در ساقه به وسیله لاروهای ساقه خوار اروپائی ذرت، محل مناسبی برای ورود قارچ فوزاریوم
بوده و رابطه مستقیم بین تراکم جمعیت این آفت و میزان آلودگی به بیماری فوزاریوم میوه ذرت وجود دارد.

امروزه به دلیل کمتر شدن دسترسی به آب و افزایش نیاز به مواد غذایی، کشاورزان به دنبال راه کارهای کاهش مصرف آب هستند. به طور مثال یکی از این راه کارها روی آوردن به روش آبیاری قطره ای است.

کرم ساقه خوار (اروپائی) ذرت، از جمله آفات کلیدی ذرت است که در شمال و شمال غرب کشور خسارت زیادی به محصول ذرت وارد می کند.

در ایران در استان های گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل و آذربایجان شرقی شیوع دارد. این آفت حشره ای است پلی فاژ که طیف وسیع میزبانی دارد و در دنیا به حدود 200 گونه گیاه خسارت وارد میکند.
مهم ترین گیاهان زراعی که توسط کرم ساقه خوار اروپایی ذرت مورد حمله قرار می گیرند عبارتند از:
گندم، ذرت، چغندرقند، پنبه، بادمجان، سویا، سورگوم، آفتابگردان و کنجد.
 خسارت این آفت از روی کنف، نیشکر و برنج نیز گزارش شده است. ساقه خوار اروپایی را از جمله آفات کلیدی ذرت می دانند که در شمال و شمال غرب کشور خسارت زیادی میزند.

پنجه مرغی (Cynodon dactylon) از سمج ترین علف های هرز مزارع یونجه و باغات میوه است و اغلب برای محصولات زراعی یکساله و چمن زارها ایجاد مزاحمت می کند. پنجه مرغی که خود گیاهی چند ساله و از خانواده Poaceae است، توسط بذر یا ریزوم تکثیر می شود.

✅بهترین و عملی ترین راه رسیدن به کوددهی متعادل و مصرف بهینه کود، انجام توصیه کودی بر اساس آزمون

خاک است. آزمون خاک یکی از روش هایی است که برای تخمین مقدار عناصر غذایی قابل استفاده ی گیاه در
خاک مورد استفاده قرار می گیرد و در واقع اساس مدیریت عناصر غذایی در گندم است. 
✅هدف آزمون خاک، مشخص کردن مقدار عناصر غذایی قبل از کشت و اطمینان از مطلوب بودن شرایط تغذیه ای بعد از کشت و به عبارت دیگر ایجاد مبنایی برای نجام توصیه های کودی است. 
✅برنامه آزمون خاک شامل سه مرحله به شرح زیر
است:
1ـ نمونه برداری صحیح از خاک
2ـ تجزیه صحیح خاک با هدف تعیین دقیق غلظت عناصر غذایی قابل استفاده در خاک
3ـ تفسیر نتایج آزمایشگاهی و انجام توصیه کودی به منظور دستیابی به عملکرد مطلوب در واحد سطح.

محققان هندی توانسته اند نسل جدیدی از انبه را تولید کنند که بدون هسته و آبدار بوده و وزن هر میوه 200 گرم است. این رقم جدید به کمک اصلاح گیاهان تولید شده و میزان فیبر موجود در آن به نسبت سایر ارقام کمتر است.

شته جالیز از نظر اندازه مانند شته سبز مرکبات است. رنگ آن در میزبان های مختلف فرق می کند. افراد بدون بال روی مرکبات معمولا به رنگ خاکستری تیره تا سیاه، سبز تیره و یا سبز مایل به زرد هستند‌.

شته جالیز در اغلب مناطق، مرکبات را مورد هجوم قرار می دهد. این شته یک گونه جهانی و بسیار پلی فاژ است و در مرکبات دامنه میزبانی وسیعی دارد و گیاهانی از قبیل کدوئیان و پنیرکیان و همچنین گونه های گیاهی گلخانه ای را مورد هجوم قرار می دهد.
این شته بیش از سایر گونه ها در همه مناطق و روی بسیاری از میزبان ها به ویژه پنبه و جالیز دیده می شود و از روی درختان مرکبات در مناطق شمالی و جنوبی ایران نیز جمع آوری شده است.

نام علمی آن Citrullus colocynthis و نام عربی آن حنظل و از خانواده‌ی «کدوییان» (Cucurbitaceae) است. هندوانه ابوجهل از نظر شکل ظاهری شبیه به هندوانه اما کوچک تر بوده و بومی مناطق جنوبی کشور است. این هندوانه گیاهی علفی، چندساله و به رنگ زرد مایل به سبز می باشد. 

شته سیاه مرکبات روی 120 گونه گیاهی از جمله مرکبات، قهوه، چای، انجیر، کاکائو و کاملیا زندگی می کند.

شته های بالغ به رنگ قهوه ای تیره تا مایل به سیاه و پوره ها به رنگ قهوه ای روشن مایل به قرمز می باشند.

این شته در کلنی های متراکم روی جوانه انتهایی و سطح زیرین برگ های جوان گیاهان میزبان زندگی میکند و با تغذیه از شیره نباتی باعث پیچیدگی کم و دولا شدن برگ ها از رگبرگ اصلی می شود. برگ های آلوده به شته سیاه مرکبات فنجانی شکل، خمیده و بدشکل می شوند ولی مانند شته سبز کاملا پیچیده نمی شوند.

کشت عمودی روشی برای تولید مواد غذایی در امتداد عمودی در واحدهای کوچک است. در این روش، شرایط محیطی مانند: نور، دما، رطوبت و مواد غذایی و میزان گاز تولید شده طی فرآیند رشد گیاهان توسط فناوری کشاورزی کنترل شده بررسی می گردد. هدف اصلی این نوع کشت، تولید حداکثری محصول در واحدهای محدود و کوچک می باشد.

1️⃣خسارت مستقیم شته ها:

خسارت مستقیم بسته به گونه شته و تراکم جمعیت آن و نیز ارقام و سن درختان مرکبات، متفاوت است. در این نوع خسارت، شته ها با تغذیه از شیره پرورده موجب پیچیدگی برگ، ریزش گل و میوه های کوچک و توقف رشد مخصوصا در درختان جوان می شوند. شته سبز مرکبات با ایجاد کلنی هایی با تراکم بالا میتواند منجر به اثرات مخربی به ویژه روی درختان جوان پرتقال و نارنگی شود.
2️⃣خسارت غیر مستقیم شته ها:
خسارت غیر مستقیم شته های مرکبات، انواع بیماری های ویروسی و شبه ویروسی است.
در میان شته های مرکبات، شته قهوه ای، کارآمدترین ناقل ویروس تریستزا است. شته جالیز هم از ناقلین مهم این ویروس است. شته سبز و شته سیاه مرکبات به میزان کمتری در انتقال ویروس تریستزا نقش دارند. همچنین شته ها از خود مایعی چسبناک و شیرین به نام عسلک ترشح میکنند، که باعث رشد قارچ های گندرو و کپک های دوده مانند در سطح گیاه شده و برگ ها و میوه ها در اثر رشد قارچ، سیاه رنگ می شوند و در نتیجه موجب کاهش فتوسنتز و اختلالات فیزیولوژیکی می گردند.

سبزیجات برگی به گروهی از سبزیجات گفته می شود که برگ آنها مصرف خوراکی و غذایی دارد. از آنجا که این نوع سبزیجات دارای انواع ویتامین‌ها، فیبر و عناصر غذایی هستند، از اهمیت بالایی برخوردارند.

سوسک راه راه خیار سبز از آفات جدی خانواده ی کدوئیان است. نام علمی آن Acalymma vittatum بوده و به سوسک مخطط خیار نیز شهرت دارد. میزبان های آن، خیار سبز، هندوانه، کدو تنبل، کدو سبز و خربزه هستند.

 Achillea millefolium

گیاه بومادران از خانواده ی کاسنی ها، علفی و پایاست. برگهای آن فاقد دمبرگ، دارای بریدگی های زیاد و باریک هستند. گل های آن به رنگ زرد و سفید و به صورت کاپیتول در انتهای ساقه قرار گرفته اند. بومادران علاوه بر مصرف خوراکی و درمان ناراحتی های گوارشی، مشکلات کبد و کیسه صفرا، مصارف موضعی، آرایشی و بهداشتی نیز دارد.

گونه های جنس Cucurbita (کدوئیان)، بـه علت تنوع ژنتیکی رویشی و زایشی بالا و قدرت سازگاری زیاد، در اکثر مناطق معتدله، گرمسیری، نیمه گرمسیری و بیابان های خشک یافت می شود.

✔️ایران، پنجمین تولیدکننده کدو در جهـان محسوب می شود. ولی راندمان تولید آن در مقایسه با کشورهای دیگر، پائین است و از دلایل آن میتوان به:
✔️عملیات نامناسب زراعی، 
✔️عدم مبارزه صحیح و به موقع با آفات، بیماری ها و علف های هرز،
✔️کوددهی غلط، 
✔️نامناسب بودن روش‌ های برداشت،
✔️استفاده نکردن از بذر ارقام هیبرید و پرمحصول اشاره کرد.

✅کشت جوی و پشته با فاصله مناسب بوته ها 

✔️در مزرعه هندوانه در موقع تشکیل میوه که مصادف با شروع جفت گیری و تخم ریزی سرخرطومی است، شاخه و برگ بوته کلیه سطح کرت را می پوشاند، به طوری که آفتاب به سطح زمین کرت نمی تابد و هوای زیر بوته ها تقریبا خشک و خنک است. 
✔️سرخرطومی حداکثر فعالیت را در این گونه کشت ها دارد. در کشت جوی و پشته هم وقتی بوته ها را نزدیک هم و به فاصله 35 سانتی متری از هم می کارند، روی پشته ها همین وضعیت آب و هوایی ایجاد می شود و سرخرطومی در آن قسمت ها بیشتر توقف کرده و تخم ریزی بیشتری می نماید. اما چنانچه فاصله خطوط کشت زیاد باشد و میوه ها در آفتاب قرار بگیرند، به مراتب کمتر مورد حمله قرار می گیرند.
✅یخ آب زمستانه 
✔️زمینی که برای کشت جالیز در نظر گرفته مبی شود، بهتر است در زمستان و مواقع یخبندان غرقاب شود. این امر موجب میشود در صورتی که حشره کاملی در لانه شفیرگی در زیر خاک و کلوخه ها باشد، در اثر یخبندان از بین برود. البته این موضوع برای مناطقی توصیه می شود که در زمستان درجه حرارت به زیر صفر می رسد.
✅جمع آوری بقایای جالیز از مزرعه در پایان فصل برداشت میوه 
✔️لازم است در مناطقی که این آفت شیوع دارد، کلیه بقایای خشکیده محصول را جمع آوری و بسوزانند. این عمل در کاهش جمعیت آفت در سال بعد خیلی موثر خواهد بود.
✅مبارزه شیمیایی

به طور کلی، ریزش میوه در درختان، یک پدیده ی نسبتا طبیعی تلقی می شود که عوامل مختلفی می توانند در این امر دخیل باشند. منظور از ریزش میوه، جدا شدن خود به خودی میوه از درخت است. باید به این نکته توجه کرد که تمامی گلها توانایی تبدیل شدن به میوه را ندارند.

گل فریزیا به دلیل رایحه ی خوبی که دارد، در صنعت عطر سازی بیشترین کاربرد را داشته و در گلکاری از آن زیاد استفاده می شود. فریزیا گیاهی علفی، پیازی و بومی آفریقای جنوبی است و در زمستان یا اوایل بهار گل می دهد.

میزبان وحشی این حشره هندوانه ابوجهل، می باشد. این حشره منحصرا از گیاهان خانواده کوکوربیتاسه از قبیل خربزه، هندوانه، طالبی، خیار، کدو تغذیه کرده و از بین آنها هر یک را که شادابتر باشد، مورد حمله قرار می دهد.

نام علمی : Simmondsia chinensis

جوجوبا (Jojoba) درختچه ای چند ساله از خانواده ی Simmondsiaceae و بومی بیابان های جنوب غرب آمریکاست. درختچه ای همیشه سبز با ارتفاع 1 تا 5 متر و دارای ساقه های متعدد می باشد.