مرکز مهارت آموزی کشاورزی

رکود بذر شرایطی است که در آن بذر، حتی با دارا بودن شرایط مساعد برای جوانه ­زنی، جوانه نمی‌­زند. عواملی مانند : رطوبت، دما، اکسیژن، نور، تنش های محیطی بر میزان رکود بذر مؤثر هستند.

از بین عوامل فوق، دو عامل دما و شرایط محیطی مهم ترین عوامل ایجاد کننده ی رکود بذر به شمار می روند. علاوه بر آن باید قوه ی نامیه بذر را نیز در نظر گرفت.

قوه ی نامیه عبارت است از ظرفیت بذر برای جوانه ­زدن که به وسیله درصد جوانه ­زنی، سرعت جوانه­ زنی و قدرت نهال­ه ای بذری ارزیابی می­‌شود. هم چنین لازم به ذکر است که بذرها بر اساس طول عمر، به 3 گروه کوتاه عمر، متوسط عمر و بلند عمر طبقه ­بندی می‌­شوند.

گل پفکی با نام علمی Calceolaria Herbeohybrida و از خانواده Calceolariaceae می باشد. این گل زیبا گیاهی است دو ساله که به عنوان گیاه زینتی خانگی در بهار و تابستان مورد استفاده قرار می گیرد و نام های مختلفی همچون کیفی، گوشواره ای، کفشک و جیبی دارد.

گل پفکی به خاک سبک و اسیدی با پایه لوم، نور زیاد و دمای ۱۸ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد و و در بهار و تابستان باید هر ۴-۳ هفته یکبار خاک گلدان با کود مایع تقویت شود. تکثیر آن از طریق کاشت سطحی بذر صورت می گیرد و جهت گلدهی بهتر نیاز به شرایط خنک و مرطوب دارد.

گلدهی درخت گردو از مهم ترین مراحل به رشد رسیدن آن است. اگر گلدهی نهال گردو به شکل صحیحی اتفاق نیفتد یا بر اثر سرما بریزد بازدهی باغ به حداقل ممکن می رسد.

گلدهی گردو در اواسط بهار اتفاق می افتد و اگر طی مدت گلدهی زمان سرما و یخبندان فرا رسد ممکن است شکوفه ها بر اثر سرما دچار یخ زدگی شوند یا بر اثر وزش باد بیفتند که در نهایت میزان باردهی را کاهش خواهد داد.

برای آنکه درختان گردو به مرحله ی گلدهی برسند بایستی تمامی مراحل آبیاری, کوددهی, هرس و ... به درستی توسط باغدار صورت بگیرد. زمان گلدهی در هر کدام از ارقام گردو با دیگری متفاوت است اما در ارقام پیوندی تقریبا در زمان یکسانی صورت می گیرد.

نام علمی کدو سبز Cucurbita pepo و از خانواده کدوئیان است. انواع کدو سبز خورشتی را به دو دسته تقسیم می‌کنند: نوع اول مانند خیار درختی رشد می‌کند. بوته‌ها قد بلندی دارند و بیشتر در گلخانه پرورش داده می‌شوند.

نوع دوم بوته‌ای‌ست. قد بوته‌ها کوتاه است و روی زمین رشد می‌کنند؛ برای همین می‌توان از روش کاشت کدو سبز در گلدان برای پرورش آن در خانه استفاده کرد.

کدو سبز یک محصول فصل گرم است و نمی‌تواند یخبندان یا دمای پایین هوا را تحمل کند. بنابراین بهتر است برای کاشت کدو سبز خورشتی در اواخر بهار یا اوایل تابستان اقدام کنید؛ زمانی که دما حداقل ۲۰ درجه سانتی‌گراد یا بیشتر باشد.

به طور کلی دو محصول جو در سال وجود دارد، یکی جو بهاره و دیگری جو زمستانه. جو، خاک حاصلخیز با زهکشی خوب را می پسندد و در خاک های لومی و سبک خوب عمل می کند. با این حال، جو با انواع خاک ها کاملاً سازگار است و در خاکهای مستعد خشکی یا خاک های نسبتاً قلیایی که زیاد سنگین نیستند نیز قابلیت رشد دارد.

PH بین 5 تا 7 بهترین شرایط رشد برای محصول جو به حساب می‌آید و در خاک حاصلخیز با میزان نیتروژن مطلوب، جو بیشترین عملکرد را از خود نشان می دهد اما باید به این نکته توجه داشت که خاک از نظر کمبود مواد مغذی مورد آزمایش قرار گیرد و بر این اساس تنظیم شود.

پنجه مرغی گیاهی است چندساله، از خانواده پوآسه (Poaceae) خزنده یا ایستا که به ارتفاع ۱۰ تا ۴۵ سانتی متر می‌رسد و توسط بذر، ریزوم و یا استولون تکثیر می‌شود.

پنجه مرغی یکی از علف‌های هرز سمجی است که بیشتر در مناطق گرم می‌روید و در اکثر باغات میوه و مزارع یونجه و حتی زمین‌های بازی و چمن‌زارها، کنار جاده‌ها و بخصوص محصولات زراعی یک‌ساله و زمین‌های بایر ایجاد مزاحمت می‌کند.

بذر این گیاه قادر است در پاییز یا بهار جوانه بزند و علاوه بر بذر می تواند از طریق قطعه‌قطعه شدن، پراکنش قطعات ریزوم یا استولون توسط ماشین‌آلات کشاورزی و یا به روش های دیگر تکثیر پیدا کند.

لکه زاویه ای خیار سبز یک بیماری بذر زاد است که سبب از بین رفتن گیاهچه های حاصل از بذرهای آلوده می شود. نشانه های این بیماری در خیار روی برگ، ساقه، دمبرگ و میوه ظاهر شده و اغلب بر اثر شرایط آب و هوایی کشت جالیز بوجود می آید.

میزبان این بیماری علاوه بر خیار به سایر گونه های متعلق به کدوییان از جمله کدو سبز، هندوانه، خربزه و طالبی نیز حمله می کند. اولین نشانه این بیماری ظهور لکه های آب سوخته، نیمه شفاف، گرد یا نامنظم می باشد. لکه ها در اندازه های مختلف بوده و چون به رگبرگ اصلی منتهی می شوند زاویه دار هستند.

سرمازدگی بهاره یک معضل فصلی است که به سبب افت ناگهانی دما در بهار و رسیدن به دمای پایین تر از دمای بحرانی سرمازدگی درخت است که سبب تلف شدن شکوفه‌ها و محصولات آتی می‌گردد و می‌تواند حتی همه شکوفه‌ها را از بین برده و درخت مثمر را به درخت بی ثمر تبدیل کند!

فرآیند سرمازدگی اینگونه است که با ورود هوای سرد به منطقه باغ، رطوبت هوا بر روی شکوفه‌ها می‌نشیند و با یخ زدن رطوبت و تشکیل یک لایه نازک از یخ روی شکوفه که بسیار حساس به دماست، آن را به سادگی از بین می‌برد. با انتخاب ارقام مقاوم به سرمازدگی، کود سه بیست، ایجاد بادشکن و زمین خوب می توان تا حد زیادی از میزان خسارت سرمازدگی بهاره کاست.

تنش شوری از جمله مشکلات اساسی تولید محصول در کشاورزی به شمار می رود. سبزیجات مقاوم به شوری در مناطقی که آب و خاک شور دارند از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند. 

شوری موجب ایجاد خسارت، کاهش رشد و باردهی محصول می‌شود. بنابراین در کشت مزارع شور، باید دقت کنید که چه محصولی را با چه شرایطی می‌کارید.

به طور مثال اگر شوری خاک شما بیشتر از 2000 زیمنس (2 میلی زیمنس) باشد، ممکن است عملکرد محصولی مانند گوجه فرنگی کاهش یابد. با افزایش شوری تا 6 میلی زیمنس، عملکرد گوجه تا نصف کاهش می یابد.

طبق تحقیقی که بر روی گوجه‌فرنگی انجام گرفته است، مشخص شده است که گوجه فرنگی به شوری نسبتا حساس است. به عبارتی جز سبزیجات مقاوم به شوری نیست.

یکی از حیاتی ترین کارهایی که یک گلخانه دار باید انجام دهد، کنترل دما و رطوبت گلخانه است. اگر دمای گلخانه در تابستان بیش از حد بالا برود، گیاهان گرما زده شده و یا بالعکس زمستان سخت، سبب سرما زدگی گل های موجود در گلخانه می گردد.

بنابراین ضروری است از سیستم های کنترلی رطوبت و دما در گلخانه استفاده شود. این سیستم ها با اتصال به هیتر، فن، رطوبت ساز و کولر های موجود در گلخانه به راحتی قادرند دما و رطوبت محیط را کنترل نمایند. هم چنین با استفاده از کنترلر می توان دما و رطوبت محیط را تنظیم نمود.

کاهو Lactuca sativa از جمله گیاهانی است که کشت آن در شرایط مختلفی امکان‌پذیر است، به طوری که می‌توان آن را هم به صورت گلخانه ای هم در فضای آزاد کشت نمود.

دمای مطلوب جوانه زنی بذر کاهو ۲۵-۲۴ درجه سانتی گراد بوده و با کاهش دما، سرعت جوانه زنی کاهش می یابد. معمولا شدت نور زیاد و طول روز بلند باعث افزایش سرعت رشد می شود و تولید برگ های پهن تر و گسترش سطح برگ را تسریع می کند.

جهت کشت کاهو، خاک هایی با قابلیت نگهداری رطوبت و زهکشی کافی مانند خاک های شنی لومی یا خاک های آلی توصیه می شود. هم چنین باید در نظر داشت شوری زیاد خاک می تواند باعث عارضه پفی شدن (Puffiness) و چرمی شدن (Thick leathery) برگهای بیرونی و تلخ شدن گیاه گردد.

پونه کوهی یکی از گیاهان دارویی است که خواص و فواید درمانی بسیار زیادی برای بدن و سلامت آن دارد. پونه کوهی گیاهی از خانواده نعناع به شمار می رود و مرغوب‌ترین نوع آن را می‌توان در اطراف و کنار چشمه‌ها پیدا کرد.

نام علمی پونه کوهی Origanum vulgare و ​​مهم‌ترین خواص آن خاصیت ضد عفونی کنندگی این گیاه دارویی است. پونه کوهی با داشتن ویتامین‌ها و مواد مغذی، برای سیستم ایمنی بدن ضروری و مفید است.

هم چنین به تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک کرده و برای سلامت ریه مفید می باشد. این گیاه دارویی حاوی کارواکرل و رزمارینیک اسید است که این ترکیب به عنوان یک کاهش دهنده‌ هیستامین و ضد احتقان طبیعی عمل ‌می‌کند.

گلدهی در درخت پسته به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل نوع رقم، شرایط آب و هوایی، بافت خاک و تغذیه هستند. جوانه های گل در اوایل فروردین ماه از خواب زمستانه بیدار می شوند و گلدهی پسته آغاز می گردد.

از جمله عوامل مشکل ساز در زمان گلدهی پسته، بارش باران است زیرا باعث افزایش رطوبت باغ و فراهم شدن شرایط مساعد جهت رشد بیماری های قارچی می شود. هم چنین شوری بیش از حد خاک و کمبود مواد غذایی می تواند باعث تأخیر در گلدهی پسته گردد.

جهت از بین بردن آفات گلدان ابتدا بهتر است سراغ روش های ساده و ارگانیک رفته و در صورت برطرف نشدن آفت روش های کنترل شیمیایی را امتحان کنید. به طور مثال در مورد شته ها چون جلوی چشم نیستند و به صورت پنهانی کار خود را در زیر برگ‌ها شروع می‌کنند باید دقت بیشتری به خرج داد چون سرعت تکثیر آنها بالاست.

یکی از راه های تشخیص شته ها، بر جای گذاشتن رسوبات چسبناک یا عسلک بر گیاه یا خاک می باشد. هم چنین وجود بقایایی از پوسته‌‌ی خاکستری یا سفید بر روی گیاه، از نشانه‌های وجود شته است. در شرایطی که گیاه به مدت طولانی در معرض حمله‌ی شته‌ها قرار گیرد، به بیماری یا ویروس‌ مبتلا شده و برگ‌هایش به صورت رندومی زرد شده و رشدشان مختل می‌شود.

اگر قصد دارید یک راه تقویتی مناسب و خانگی برای گیاهان خود پیدا کنید بهتر است بدانید که تقویت گیاهان با پوست تخم مرغ یکی از بهترین گزینه ها برای شما می‌باشد.

پوسته تخم مرغ از مواد زیست تخریب پذیر ساخته شده که به طرز شگفت انگیزی برای گیاهان شما مغذی است. آسیاب کردن پوسته تخم‌مرغ باعث افزایش سطح گیاهان برای جذب مواد مغذی می‌شود، زیرا می‌توانید پودر را به جای اسپری مستقیم در خاک، در بالای خاک تکان دهید.

همچنین می‌توانید پودر پوسته تخم‌مرغ را با خاک مخلوط کنید تا مواد مغذی فوراً ترکیب شوند. لازم به ذکر است که پاشیدن پوسته تخم مرغ پودر شده روی خاک، پراکندگی تدریجی مواد مغذی را فراهم می کند و بهترین راه برای بارور کردن گیاه است.

بنفشه آفریقایی یکی از محبوب ترین گیاهان آپارتمانی است که بومی مناطق گرمسیری می باشد و احتیاج به مراقبت خاصی دارد. آبیاری صحیح یکی از فاکتورهای مهم و تأثیرگذار در پرورش بنفشه‌های آفریقایی به شمار می رود. به طور کلی نیاز آبی بنفشه آفریقایی بستگی به محیط نگهداری آن و ترکیبات خاک گلدان دارد.

بنفشه‌ ی آفریقایی به هفته‌ای یکبار آبیاری نیاز داشته به طوری که اگر در مناطق گرم زندگی می‌کنید باید بیشتر به گیاهتان آب بدهید و در مقابل اگر در مناطق خنک‌تر زندگی می‌کنید باید یک هفته در میان گیاهتان را آبیاری کنید.

تنش ها انواع مختلفی دارند و هر کدام موجب شوک و توقف رشد گیاه خواهند شد که بستگی به شدت و مدت زمان تنش دارد. مهم ترین تنش های محیطی خشکی، شوری، سرما، گرما هستند.

یکی از مهم ترین تنش های محیطی تنش خشکی می باشد که به تنش کم آبی  معروف است. خشکسالی های طولانی مدت، تغییر اقلیم، کاهش بارندگی و افزایش دمای محیط از عوامل اصلی ایجاد تنش خشکی هستند.

تنش خشکی دارای علائمی است که شامل : بسته شدن روزنه های برگ، کاهش تعرق، ریزش برگ ها، ریزش میوه ها، کاهش عملکرد گیاه و افت شدید تولید محصول هستند.

چچم یا گیج دانه گیاهی است یکساله و تک لپه ای از خانواده گندمیان (Poaceae یا Gramineae) که از طریق بذر تکثیر می یابد. سنبله های این گیاه قائم، سخت و مسطح هستند و طول آنها به 30 سانتیمتر می رسد. سنبلچه های چچم برخلاف سایر گیاهان این جنس که دراز و کشیده اند، مسطح، پهن و فشرده اند که 6 تا 8 گل در آنها دیده می شود.

چچم در اراضی زیر کشت غلات و سایر محصولات، زمین های قابل چرا یا مراتع دائمی و اراضی بایر می روید. چچم گیاهی سمی است و سمیت آن مربوط به وجود تمولین اسید و ساپونین می باشد که برای انسان و دام خطرناک است. برای مبارزه با این علف هرز می توان قبل از کشت از علفکش ترفلان به میزان 2.5 لیتر در هکتار استفاده کرد.

روشهایی که برای از بین بردن خواب سیب‌زمینی توصیه می‌شوند عبارتند از:

1- قرار دادن غده‌ها تحت دماهای بالا (20 تا 27 درجه سانتی گراد) همراه با رطوبت بالا

2- ایجاد زخم و تکه تکه کردن غده‌ها

3- تکان دادن غده‌ها در جعبه‌های مخصوص به مدت کوتاه

4- استفاده از ترکیبات شیمیایی نظیر اتیلن کلروهیدرین (به صورت گاز در محیط بسته)، غوطه ور کردن در اسید جیبرلیک (به مدت 5 دقیقه در 5 تا 25 پی‌پی‌ام)، جیبرلات پتاسیم ( 1تا 2 پی‌پی‌ام)، غوطه‌ورکردن در کلسیم کارباید (به مدت 5-4 ساعت در 5/4 الی 6 گرم در لیتر) و سایر ترکیبات شیمیایی مثل دی سولفید کربن، تیواوره و ریندیت.

بوتریتیس سینرا یا کپک خاکستری نوعی بیماری قارچی است که می‌تواند باعث پوسیدگی و ایجاد لکه روی برگ ها، گل ها و میوه ها شود. در بعضی از گیاهان مانند رزها این بیماری باعث می‌شود زخم‌ها و لکه های موضعی به صورت فرورفتگی روی ساقه گیاه تشکیل شود.

رطوبت بالا نقش بسیار مهمی در میزان گستردگی این بیماری دارد و اکثرا در فصل پاییز باعث آلودگی گیاه می شود. این قارچ ابتدا محصول را از داخل درگیر کرده، سپس علائم ظاهری آلودگی به صورت لکه‌هایی دایره‌ای شکل و قهوه ای رنگ پدیدار می‌شوند و پس از گذشت مدت زمانی، با تولید میزان زیادی از اسپورهای خاکستری، پوشش کرکی شروع به شکل گرفتن می‌کند.