مرکز مهارت آموزی کشاورزی

یکی از عواملی که منجر به افزایش طول عمر باردهی و حیات درخت زیتون می گردد هرس می‌باشد. درخت زیتون از زمان کاشت تا کهنسالی نیاز به هرس دارد و بهترین زمان انجام آن پس از برداشت محصول می باشد.

اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که نمیدانید هرس را چه زمانی و چگونه انجام دهید بهتر است ابتدا هدف خود را از انجام عملیات هرس مشخص کنید. همان طور که می دانید هرس با اهداف مختلفی مانند: تحریک رشد میوه و کاهش اندازه ی درخت انجام می گیرد.

هرس یکی از اقدامات مهمی است که درمورد درختان میوه باید به درستی انجام گیرد و از اصول مهم باغبانی به شمار می رود. درخت به مانند دیگر درختان میوه به هرس نیاز دارد و ممکن است با اهداف مختلفی اجرا شود.

معمولا هرس درخت گیلاس در دو بازه ی زمانی پاییز و زمستان انجام می گیرد. این بازه زمانی باعث می‌شود نه تنها انرژی درخت از بین نرود، بلکه هرس درخت تأثیر بیشتری داشته باشد.

در نظام های کشت دیم باید توجه کرد که روش های تربیت درخت نباید به رشد رویشی بیش از حد منجر شود. 
همچنین نفوذ زیاد نور به درون تاج، چندان مطلوب نیست. 
بنابراین تربیت با روش محور مرکزی تغییر یافته با ارتفاع تنه 50 سانتی متر مناسب به نظر می رسد.
در سال اول پس از کاشت نهال در زمین اصلی، آن را از ارتفـاع 80 سانتی متری از سطح زمین کوتاه می کنند و در زمستان سال بعد قبل از متورم شدن جوانه ها، تعداد سه یا چهار شاخه را به عنوان بازوهای اصلی انتخاب و بقیه شاخه ها را حذف می کنند.

هرس خرمالو با هدف جوان سازی درخت، افزایش عملکرد، جذابیت شکل ظاهری، بهبود رشد و سلامت درخت انجام می شود. طی عملیات هرس، شاخه های خشک شده و مرده بریده می شوند تا نفوذ نور و تهویه به داخل درخت بهتر انجام شود و سایه های ایجاد شده توسط شاخه‌ ها کاهش یابد.

در سرمازدگی درختان زیتون، میوه های بالغ از ارقام دیررس که برداشت نشده اند و در طول زمستان بر روی درخت می مانند، چروکیده شده و دم میوه در اثر یخبندان زمستانه یا بهاره، اغلب قهوه ای رنگ می شود.
برگ های جوان در اثر یخبندان زمستانه یا بهاره به رنگ سبز کمرنگ یا زرد ملایم درآمده و در نهایت پژمرده و خشک می شوند. 
در برگ های بالغ، قسمت نوک برگ به سوی پایین خمیده می شود.
سرشاخه ها و شاخه های جوان از اندام های حساس به سرما و یخبندان می باشند که بر اثر سرما، بافت آن ها تغییر رنگ می‌دهند.
یخبندان همچنین ترک هایی را بر روی پوست شاخه های یک تا دو ساله ایجاد می کند.

زخم های حاصل از یخبندان روی تنه، شاخه و سر شاخه با آلودگی توسط موجودات ریز خسارتزا، از جمله قارچ ها و باکتری ها دنبال می شود.

با آسیب دیدن اندام های هوایی، تعادل رویشی گیاه به هم خورده و در بهار با فعال شدن جوانه های خفته در بخش های پایینی، نرک ها و پاجوش های فراوانی بر روی تنه رشد نموده و درخت حالت بوته ای به خود می گیرد که نیاز به هرس و اصلاح در گیاه را ضروری می سازد.

این نوع هرس را باید پس از خزان کامل گیاه و زمانی که رکود زمستانی گیاه اغاز می شود، انجام داد.
در صورت وجود سرمای شدید در منطقه بهتر است هرس زمستانه به تاخیر افتاده و در اواخر فصل خواب انجام شود. در این زمان حرکت شیره پرورده بسیار کند می باشد و مواد غذایی در تنه درخت ذخیره می شود و مشکل خاصی برای گیاه به وجود نمی آید.

هرس خشک زمانی انجام می شود که درخت درحال خواب به سرمی برد.
درمناطق سردسیر، این کار از اواخر پاییز تا پایان زمستان و به طورکلی موقعی که درخت فاقد برگ است، انجام می گیرد.
ازآنجا که شاخه های درختان حالت خشک دارند، اىن نوع هرس را هرس خشک مى نامند.
در مناطق سردسیر که زمستان هاى سرد و یخبندان دارد، این کار را باید در اواخر فصل زمستان و پس از رفع یخبندان، یعنی موقعی که هوا رو به گرمی می گذارد، انجام داد.
درمناطقی که اقلیم ملایمی دارند، مى توانید هرس خشک را زودتر انجام دهید.

هرس نادرست یا قطع شاخه از یک محل نادرست می تواند بسیار خسارت بار باشد. برای آنکه پس از هرس، درخت دچار شوک زیادی نشود و محل زخم خود را ترمیم نماید، لازم است نکات زیر یادآوری گردند. عدم رعایت این اصول ممکن است در نهایت منجر به خشکیدگی درخت گردد.

شاخساره های قسمت بالایی تاج را تنک کنید.

حداکثر ارتفاعی را که درخت اجازه رشد خواهد داشـت، تعیین کنید و محور اصلی را در نقطه خروج شاخه ثانویه قطع کنید.

پاجوش ها و نرک‌ها را حذف کنید.

شاخه های ثانویه را کوتاه کنید تا گسترش جانبی تاج را فراهم کنید. 

شاخساره های تخلیه شده را حذف کنید و شاخه های ثانویه و ثالثیه را بازجوانسازی کنید.

شاخسـاره های تنومنـد خارج شده با زاویه کم روی شاخه های اولیه، و آن هایی را که در نزدیکی هـم قرار دارند یا همپوشانی دارند، حذف کنید.

شاخه ها و شاخساره های صدمه دیده را حذف کنید.

بهترین زمان هرس در درخت عناب فصل زمستان می باشد و از آنجا که رشد عمودی نهال عناب از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا به همین منظور در سال های اولیه ی کشت قسمت هایی از ساقه هرس می شوند.

جدول هرس باردهی در درختان زیتون را بر اساس شدت ملاحظه میفرمایید.

امروزه با تلفیق علم باغبانی و هنر معماری، طراحی فضای سبز امکان پذیر شده است. اولین گام جهت دستیابی به یک فضای سبز زیبا اجرای طرحی اصولی است که در آن گونه های بومی منطقه و المان های مناسب انتخاب گردند.

هرس شلجمی در درختان میوه جهت گسترده کردن شاخه ها و  محدود کردن ارتفاع انجام می شود. این نوع هرس بعد از کاشت نهال در زمین به فاصله ی 120 تا 150 سانتی متری از سطح زمین عملی می گردد. هرس شلجمی اغلب در درختان بادام، آلو، سیب و گلابی انجام می گیرد. در این روش نهال در سال بعد تعدادی شاخه ی فرعی تولید می کند که در زمستان شاخه‌های عمودی آن حذف می شوند.

درخت پسته مانند سایر درختان نیاز به هرس دارد. به این دلیل که باردهی آن افزایش یابد، درختان مسن جوان شوند، اسکلت درخت تقویت شده و درخت فرم یابد. حدود 90 درصد هرس درختان هرس باردهی بوده و تنها 10 درصد به منظور جوان سازی درختان مسن صورت می گیرد.

گیاه به لیمو از خانواده ی Verbenaceae و نام علمی Aloysia citrodora و از تیره ی شاه پسندیان است. کشت به لیمو به دلیل خواص دارویی و عطر دلنشینی که دارد دارای صرفه ی اقتصادی بالایی است. برگهای آن در هنگام تماس خشن به نظر می رسند اما بوی خوشایندی از خود منتشر می کنند.

به طور کلی، ریزش میوه در درختان، یک پدیده ی نسبتا طبیعی تلقی می شود که عوامل مختلفی می توانند در این امر دخیل باشند. منظور از ریزش میوه، جدا شدن خود به خودی میوه از درخت است. باید به این نکته توجه کرد که تمامی گلها توانایی تبدیل شدن به میوه را ندارند.

هرس فرم دهی یا همان شکل دهی با هدف به وجود آوردن شاخه های بارده برای دریافت نور مناسب خورشید و تربیت درخت با اسکلت قوی انجام می گیرد. زمان انجام این هرس از سال اول کاشت تا زمانی که درخت به فرم دلخواه برسد، ادامه دارد.

درخت انگور از درختانی است که نسبت به هرس واکنش شدیدی از خود نشان می دهد، به همین دلیل هرس داربستی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. بهترین زمان هرس انگور در فصل زمستان می باشد اما نباید در سرمای شدید انجام شود.