مرکز مهارت آموزی کشاورزی

زمان رسیدن و بلوغ واقعی میوه برای تولیدکنندگان جهت تعیین زمان برداشت میوه مهم است. معمولا‌‌ میوه زمانی مناسب برداشت اسـت که مطلوب نظر مصرف کننده باشد.

این حالت به بلوغ برداشت اشاره می کند که بستگی به فاصله از بازار، ظاهر میوه (رنگ، اندازه و شکل)، بافت، سفتی، عطر و بو و مزه (شیرینی، ترشی و تلخی) دارد.
بلوغ فیزیولوژی به مراحل نهایی فرایندهای بیولوژی میوه و یا کل درخت اشاره دارد. بنابراین بلوغ فیزیولوژی متفاوت از بلوغ برداشت است. عمده شاخص بلوغ برداشت در نارنگی ها رنگ پوست است که باید 25 درصد سطح میوه به رنگ نارنجی زرد درآید.

کنجد به طور معمول در برابر خشکی مقاوم است. با این وجود گیاهچه کنجد در برابر کمبود آب بـیش از حد حساس است. همچنین در زمان گلدهی و اوایل دانه بندی نیز به کم آبی حساس می گردد. 

آبیاری، بسته به نوع زمین کشت به طریق کرتی (غرقابی) یا جوی و پشـته صـورت می گیرد. ایـن نبات به ویژه در مراحل اولیه گیاهچه ای در برابر پوسیدگی ریشه و سایر بیماری های قارچی ناشی از مردابی شدن یا رطوبت اضافی حساس است.

آب به عنوان مهمترین و محدودکننده ترین عامل تولید در بخش کشاورزی مطرح است. با توجه به محدودیت منابع آب های زیرزمینی و لزوم استفاده بهینه از آب های سطحی موجود، اصلاح سامانه های آبیاری همچون آبیاری تحت فشار از ضروریات است.

در مقایسه با روش های آبیاری بارانی، کوتاه بودن دور آبیاری در روش قطره ای امکان استفاده از آب شور را امکان پذیر می کند. سامانه ی آبیاری قطره ای نواری، نمـونه ای از سامانه های آبیاری است که به منـظور استفاده بهـینه از آب مورد استفاده قرار می گیرد. 
در این سامانه، از لوله های نواری با روزنه هایی به صورت قطره چکان سرخود در بین ردیف های کشت استفاده می شود. این لوله ها سبک بوده و به فشار‌ ۰/۷ اتمسفر نیاز هست که یکنواختی پخش مناسبی داشته باشند. 
روزنه های این لوله ها با فشار بسیار پایین نیز کارایی داشته و حتی می توانند بدون نیاز به پمپ آب را از خود عبود دهند.

از آنجا که کپسول های گیاه کنجد به طور همزمان و یکنواخت نمیرسند، لذا باید به طریق دستی اقدام به برداشت آن نمود. 

بهترین زمان برداشت زمانی است که رنگ برگ ها و کپسول ها زرد رنگ شده است و با برداشت مناسب می توان تا حد زیادی از ریزش دانه ها جلوگیری نمود. 
برای این کار، ابتدا بوته ها را توسط دست برداشت نموده و پس از دسته بندی، بایستی آنها را به صورت برعکس قرار داد تا بعد از گذشت چند روز کامل خشک شوند.

غلظت مصرف و زمان استفاده از کودهای تغذیه ای در انبه را در تصویر مشاهده فرمایید:

نکات مهم و ضروری در خصوص تغذیه نهال های انبه:

1️⃣در ۶ ماه اول پس از کاشت نیازی به کوددهی نیست.
2️⃣در ابتدا کودهای کندرها ترجیح داده می شوند.
3️⃣مقادیر کودها را به دفعات متعدد تقسیم کرده و از یک مرتبه دادن کود خودداری کنید.
4️⃣درست قبل از زمستان هیچگونه کودی مصرف نکنید.
5️⃣در شرایط خیلی گرم هیچگونه کودی استفاده نشود.
6️⃣بعد از آبیاری، تغذیه یکی از حساسترین جنبه های مدیریت باغ انبه است.
✔️تغذیه نقش محوری را در پدیده شناسی درخت و نهایتاً محصول ایفا می کند.
✔️درخت انبه عمداً به عناصر پرمصرف (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) و کم مصرف (آهن، مس، روی و بور) نیاز دارد.
✔️نیتروژن حیاتی ترین عنصر بوده و بایستی در زمان و مقدار معین مصرف شود. غلظت و زمان نامناسب استفاده از نیتروژن، اثرات منفی بر عملکرد خواهد داشت.

جدول نیاز ابی و میزان ابیاری درختان انبه در طول ماه های مختلف سال را مشاهده میفرمایید.

مهم ترین ویژگی های مکان مناسب برای احداث باغ انبه عبارتند از:
- نزدیک و در دسترس باشد.
- از نواحی صنعتی و کوره های آجرپزی دور باشد.
- بدون سرمازدگی با حداقل دمای ۴ درجه سانتیگراد باشد.
- حداکثر دما ۴۷ درجه سانتیگراد باشد.
- آب آبیاری با کیفیت مناسب در دسترس باشد.
- باد شدید در منطقه وجود نداشته و یا دارای باد ملایم باشد.
- ناحیه های با زهکش مناسب انتخاب شود.

انبه به دو طریق جنسی و غیرجنسی قابل ازدیاد است. در روش جنسی بذرها می بایست بلافاصله بعد از برداشت میوه کاشته شود. در بذرهای چندجنینی دانهال ها بایستی پس از جوانه زنی از یکدیگر جدا و هر کدام جداگانه کشت شده و در محیطی با 83 درصد سایه قرار گیرند.
روش غیرجنسی شامل کوپیوند (پیوند جوانه)، پیوند شاخه و خوابانیدن هوایی است. در روش پیوندزدن ابتدا بذر کاشته و پس از ۳ تا ۷  ماه روی دانهال های حاصله، عمل پیوند انجام می شود. خوابانیدن هوایی و پیوند مجاورتی باعث تولید گیاهانی با اندازه بزرگ در مدت زمان کوتاه می شود. سرعت رشد نهال های حاصل از پیوند مجاورتی بیشتر از پیوند جانبی و سرعت رشد نهال های حاصل از پیوند جانبی بیشتر از خوابانیدن هوایی است. درختان بذری انبه دیرتر از درختان تکثیرشده به روش غیرجنسی به گل رفته و کمتر به گیاه مادری خود شبیه هستند.

شور شدن خاک فاکتوری محیطی است که تا حد زیادی رشد و نمو گیاهان را تحت تاثیر قرار داده و محدودیتی عمده برای تولید محصول است. 

منشاء خاک شور یک یا ترکیبی از عامل های نوع اول یا ثانویه می باشد. شوری اولیه ناشی ازعواملی نظیر: هوازدگی سنگ ها، بالا آمدن موئینگی آب های زیرزمینی لب شور کم عمق، نفوذ آب دریا در ساحل، دمیده شدن نمک و شن دریا توسط باد به خشکی و ممانعت از زهکشی است. 
در حالی که شور شدن ثانویه ناشی از فعالیت های انسانی از قبیل آبیاری بدون سیستم زهکشی مناسب، پساب های صنعتی، استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی، حذف پوشش گیاهی طبیعی و جاری شدن سیل با آب های غنی از نمک، سطح آب زیر زمینی بالا و استفاده از آب های زیر زمینی با کیفیت کم برای آبیاری می باشد.
تاثیرات مخرب تنش شوری بر رشد گیاه مربوط به پتانسیل اسمزی کم محلول خاک(تنش آبی)، عدم تعادل تغذیه ای، اثر مختص یون (تجمع یون های سدیم و کلر) و یا ترکیبی از این عوامل است.

حلزون ها و راب ها از برگ، ساقه، میوه و پوست درختان تغذیه کرده و خسارت کمی و کیفی (ایجادخوردگی) وارد می کنند.
حلزون از طریق علف های هرز کنار درخت خود را به میوه درخت می رساند و با تغذیه از پوست میوه، موجب زخمی شدن و در نتیجه پوسیدگی آن می شود و حتی اگر میوه را به این مرحله نرساند، قابلیت نگهداری در انبارها را از آن می گیرد.
حلزون همچنین با سوراخ کردن برگ درختان جوان، به ویژه نهال ها، صدمه و خسارت جدی به رشد درختان وارد می کند.

1️⃣استفاده از تله زرد چسبنده: این وسیله شامل یک صفحه زرد رنگ چسبان است که به خاطر مواد به کار برده شده در آن و رنگ و بویی که دارد حشرات را به سمت خود جذب می کند. این روش در جمعیت بالای مگس ها کارآیی بهتری دارد. در میان مگس های به دام افتاده می توان نرخ آمار مگس های میوه مدیترانه ای را تخمین زد.

2️⃣تله مکفیل: تله مکفیل سه سوراخ که توسط یک ماده جلب کننده شارژ شده و بیشتر حشرات جنس ماده را به سمت خود کشیده و به دام می اندازد.
3️⃣تله مکفیل فرومونی: این تله توسط فرومونی جلب کننده شارژ شده و برخلاف تله قبل مگس های نر را به سمت خود جذب کرده و اسیرمی شود.
4️⃣تله فرومونی دیاموند : که شامل یک صفحه چسبان است که با فرمون جلب کننده شارژ شده و مگس های نر را به سمت خود جلب می سازد.

مهمترین آثار خسارت شته، پیچیدگی برگ در سر شاخه های جوان و برگ های تازه رشد کرده مشاهده می شود. بدین ترتیب که برگ های آلوده حالت شاداب و چرب خود را از دست می دهند. شاخه های آلوده نیز اغلب کوتاه و پیچیده می شوند.

همچنین به دلیل مکیدن شیره ی گیاهی و ترشح عسلک، موجب بروز دوده (فوماژین) روی برگ ها، میوه ها و شاخه ها می شوند.
این آفت در تراکم زیاد باعث ریزش گل و میوه های کوچک می شود بدین ترتیب که برگ ها آلوده می گردد.

شته ها دشمنان طبیعی زیادی مانند کفشدوزک ها و بالتوری ها دارند که موجب کاهش جمعیت شته ها روی درخت می گردد.
سمپاشی مکرر حشره کش ها موجب کاهش جمعیت حشرات مفید می گردد و در ضمن استفاده از یک نوع سم یا سموم مشابه نیز سبب مقاوم شدن شته ها در برابر سموم می شود.
استفاده از سموم شیمیایی مناسب.
افزایش غلظت ازت و کاهش غلظت پتاسیم در برگ ها موجب تغذیه بهتر و رشد سریع جمعیت شته ها می گردد. پس از مصرف بیش ازحد کودهای ازته خودداری شود و استفاده از کودهای پتاسیم دار مناسب می باشد.

✔️کفشدوزک کریپت مهمترین حشره شکاری بالشتک مرکبات در باغ های مرکبات شناسایی شده است. لاروهای کریپت ترجیحاً از کیسه های تخم تغذیه می کنند.

✔️هرس داخلی تاج و حذف شاخه های خشک به ویژه در درختان مسن که مکان های مناسبی برای آفت محسوب می شود.
✔️هرس قسمت های پایینی تاج در درختان جوان.
✔️در صورت نیاز به مبارزه شیمیایی، مناسب ترین زمان از اواخر خرداد تا اوایل تیرماه همزمان با اوج حضور جمعیت پوره های سن یک است.
✔️نزدیک بودن درختان مرکبات به یکدیگر سبب انتشار آفت در منطقه و همچنین افزایش رطوبت می گردد. 
بنابراین توصیه می شود فاصله کاشت درختان از یکدیگر، در زمان احداث باغ رعایت شود.
✔️در صورت آلودگی شدید، روغن پاشی زمستانه درختان پس از هرس در اسفند ماه توصیه می گردد. از آنجا که زمستان گذرانی آفت به صورت پوره های سن دو در سطح زیرین برگ ها می باشد، بنابراین پوشش کامل درخت با محلول سم باید مد نظر قرار گیرد.

✔️به دلیل تغذیه از شیره نباتی موجب ضعف گیاه می شود. اما در شرایط طغیان باعث خشک شدن گیاه میزبان و ریزش برگ و میوه می شوند.

✔️آفات مذکور علاوه بر کاهش شیره گیاهی، با ترشح مقدار زیادی عسلک که از مخرج دفع می نمایند سبب جذب قارچ فوماژین (دوده) می گردند. 
✔️این قارچ علاوه بر کاهش سطح فتوسنتز، با ایجاد یک سطح سیاه و کثیف، از زیبایی گیاه و میوه و ارزش بازاری محصول می کاهند.

یکی از آفات مهم و درجه اول باغات مرکبات خصوصا نهالستان ها و درختان جوان کنه قرمز مرکبات می باشد.

زمستان گذرانی آن عمدتاً به صورت تخم روی سر شاخه ها بوده ولی در زمستان های ملایم به صورت پوره و جانور کامل دیده می شود.
خسارت کنه قرمز مرکبات از طریق مکیدن شیره ی برگ ها و میوه ها می باشد. 
با تغذیه کنه، لکه های کم رنگ روی سطح بالایی برگ ظاهر می شود.
 در آلودگی های بالا، لکه های بزرگتر خشک شده و ممکن است موجب قاشقی شدن، ریزش برگ ها و خشک شدن سرشاخه های جوان گردد.
روی میوه های بالغ و بر اثر تغذیه ی آن ها، میوه ها به رنگ نقره ای دیده می شوند.
 فعالیت این کنه ها در بهار و پاییز بیشتر از زمستان و تابستان است.

کنه زنگار مرکبات با پاره کردن بافت برگ و میوه و مکیدن شیره گیاهی موجب ضعف شدید درخت می شود.

خسارت کنه زنگار مرکبات بیش تر متوجه برگ، میوه، شاخه های سبز و جوان می باشد.
گونه های مختلف مرکبات در مقابل این آفت واکنش های متفاوتی می دهند:
در پرتقال، نارنگی، نارنج و گریپ فروت پشت برگ های آلوده به رنگ قهوه ای روشن یا مخملی و میوه ها نیز حالت زنگار قهوه ای به خود می گیرند.
برگ ها و میوه های درختان لیمو در اثر آلودگی با کنه زنگار مرکبات به رنگ خاکستری مایل به نقره ای کدر می آیند که روی این اصل کنه نقره ای هم گفته می شود.
بافت پوست میوه زبر و پوسته پوسته شده و میوه ها از اوایل مراحل رشدی زمانی که به انداره دانه نخود هستند مورد حمله قرار می گیرند.
در مواردی که تمام سطح میوه آلوده باشد، پوست آن تغییر رنگ می دهد اما اثری از کنه ها دیده نشده و فقط جلدهای پورگی قابل رویت است که این امر خود منجر به بروز حالت غبارآلود در میوه ها می شود.
قدرت عمومی درخت کاهش یافته و خزان اتفاق می افتد.
میوه ها کوچک مانده و رسیدن آن ها با تاخیر همراه می شود.
میوه های آلوده به دلیل از دست دادن مقدار زیادی آب خاصیت انبارداری نداشته و باید از میوه های سالم تفکیک شود. پوست این میوه ها ضخیم تر بوده و بازارپسندی ندارند.
بیشترین خسارت در بهار و پاییز اتفاق می افتد.

کمبود آب (تنش خشکی) بر اساس طول مدت زمان دوام آن بـه دو حالت موقتی و دائمی تقسیم می شود. کمبود موقتی اغلب در اواسـط روزهای گرم تابســتان است و طی آن، میزان آب گیاه در اثر بالا بودن شدت تبخیر و تعرق کاهش پیدا می کند که موجب بـروز اثـرات پژمردگی موقت در گیاه خواهد شد. 

در کمبود دائمی (ماندگار) خشکی برای مدت زمان بیشتری ادامه پیدا می کند و در این حالت ممکن است گیاه در اثـر تـداوم خشکی از بیـن بـرود. 
تنش آبی می تواند در تمام مراحل رشدی درختان مرکبات اثرات منفی چشمگیری داشته باشد. وجود مقدار کافی آب در اطراف ریشه درختان مرکبات اثر زیادی در گلدهی و تشکیل میوه دارد و با تنظیم مناسب ریزش گل و میوه می تواند نقش مهمی در درشتی میوه ها، عملکـرد درخت، کیفیـت داخلی میوه و رشد و نمو تاج داشـته باشد.
درجه خسارت های وارده از خشکی در باغ های مرکبات موضوعی است که بستگی زیادی به زمان بروز تنش، سن درخت، اندازه تاج، گونه کشت شده و نوع خاک‌ منطقه دارد.

خربزه و طالبی، محصول فصل گرم است که بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت می شود. معمولاً یک دوره آب و هوای گرم و ترجیحاً خشک با نور فراوان مورد نیاز است. 

هوای ابری و بارانی در موقع رسیدن میوه باعث می شود که خربزه و طالبی، طعم مطلوب و کیفیت لازم را پیدا نکند. گیاه به یخبندان بسیار حساس است. 
خربزه به دما و شدت نور و طول روز بسیار حساس است. طالبی و خربزه به دوره رشد نسبتاً طولانی نیاز دارند . دوره رویش این گیاهان بسته به رقم، منطقه، خاک و اقلیم، بین 85 تا 120 روز است و در مناطقی کاشته می شوند که بین آخرین سرمای بهاره و اولین سرمای پاییزه حدود 140 روز فاصله باشد.