مرکز مهارت آموزی کشاورزی

مرکز مهارت آموزی کشاورزی

زیر نظر سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ایران

نقش عنصر روی بر گیاهان

  • ۱۴۳۲

روی عنصری است که در مقادیر کم و حیاتی برای گیاه لازم است تا اجازه فعالیتهای فیزیولوژیک را به گیاه داده و این فعالیت ها نقش مهمی در فرایندهای فتوسنتز و تشکیل قند، سنتز پروتئین، حاصلخیزی و رشد و مقاومت در برابر بیماری دارند. هنگامیکه کمبود روی رخ می­دهد این فعالیتهای فیزیولوژیک تضعیف شده و سلامت و حاصلخیزی گیاه بسیار تحت تأثیر قرار می­گیرد که موجب افت محصول و پایین آمدن کیفیت آن می­شود.

در میان ریزمغذی های اصلی، سولفات روی فواید بسیاری دارد، تشخیص کمبود آن در محصولات بسیار آسان است. معمولاً تجزیه خاک و برگ نتایج خوبی در مورد احتمال وقوع کمبود می­دهد و هنگامی که کمبود رخ داده و یا گیاه در معرض کمبود روی قرار دارد روشهای متعددی برای بهبود سریع و مؤثر کمبود وجود دار

خاکهایی که دارای کمبود روی هستند، گیاه را تحت تأثیر قرار خواهند داد. ذرت، گندم، برنج، سویا، نخود، سورگوم، مرکبات و انگور گیاهان حساس نسبت به کمبود هستند. درختان مرکبات در جنوب و شمال  ایران نسبت به سایر درختان میوه مانند سیب، گلابی و هلو نسبت به کمبود روی حساستر هستند.

روی در خاک :حلالیت روی بسیار وابسته به PH خاک است. حضور کربنات کلسیم قابلیت دسترسی روی را به دلیل ایجاد PH بالا کاهش داده و نیز با تشکیل کربنات روی ، قابلیت دسترسی روی کاهش می­‌یابد. مقادیر بالای فسفر در خاک نیز می­تواند موجب کمبود روی شود. وجود مقادیر بیش از حد مس نیز قابلیت دسترسی روی را کاهش می­دهد چون جذب هر دو کاتیون از طریق یک مکانیزم یکسان صورت می­گیرد.

کمبود روی در کشاورزی :بیش از نیمی از زمینهای زراعی در کشورمان دارای کمبود روی میباشند و این مسئله باعث کاهش 50 درصدی محصولات ­گردیده است. محصولاتی مانند غلات و درختان میوه (مرکبات، سیب، گلابی و هلو) به شدت تحت تاًثیر کمبود روی هستند دلایل اصلی کمبود روی در خاکهای کشورمان عبارتست از :

آهکی بودن خاکهای زراعی، PH بالا

مصرف فراوان و بیش از نیاز کودهای فسفاته

وجود غلظتهای بالای بی کربنات در آب آبیاری

عدم استفاده صحیح از کودهای حاوی روی یا سولفات روی

علائم کمبود روی در گیاهان مختلف: رنگ سبز یا زرد در برگهای جوان، یا لکه های سوخته در محلهای میان رگبرگها در برگهای نسبتاً مسن، برگهای جوان در انتهای شاخه که بصورت رزت در می آیند، کوچک ماندن گیاه، خشگیدگی بعضی از بافتها، تأخیر در رسیدگی و بلوغ و رشد نامناسب میوه ها.

خسارت مهم کمبود روی ریختن میوه ­های درختان دانه ­دار و هسته­ دار در طول تکامل آنهاست و شدیدترین حالت را می­توان در هنگامی که سیب به اندازه گردو می­شود مشاهده نمود. در این شرایط گاهاً تا 80 درصد میوه درختان ریزش خواد داشت. در مرکبات کمبود روی با پوست کلفت شدن و ضخیم شدن سفیده و غیر قابل فروش شدن میوه نمایان می گردد.

کمبود روی در باغات جوانی که اراضی آنها بکر یا تسطیح شده باشد ظاهر می­شود، لذا توصیه شده است که قبل از اقدام به کاشت درخت، وضعیت روی در این خاکها بررسی و نسبت به اصلاح اقدام شود. به دلیل اینکه گیاهان خانواده بقولات مانند شبدر و یونجه قدرت زیادی برای جذب روی دارند و ریشه آنها روی را از اعماق خاک به سطح می آورد. کاشت این گیاهان به عنوان کود سبز برای اصلاح اراضی که مشکوک به کمبود روی هستند توصیه شده است.

ابزار وبمستر