مرکز مهارت آموزی کشاورزی

زمانی، "پرنس چارلز" شاهزاده‌‌‏ی انگلستان، گفت که وی با گیاهان صحبت می‌‌‏کند و آن‌‌‏ها نیز عکس‌‌‏العمل نشان می‌‌‏دهند. در آن زمان پرنس چارلز مورد تمسخر قرار گرفت؛ اما شاید حق با او باشد.

آیا گیاهان دارای حافظه‎ی بلند مدت هستند؟

دکتر "مونیکا گاگلیانو" رهبری تیم مطالعاتی دانشگاه UWA را برعهده داشت. نتایج این مطالعات در مجله‌‌‏ی علمی Oecologia منتشر شده است. او و همکارانش گیاه "میموسا پودیکا" را از یک ارتفاع بلند بر‌‌‏روی سطحی نرم انداختند تا بدون آسیب زدن به گیاه، به آن شوک وارد کنند. این گیاه به‌‌‏خاطر ویژگی منحصر ‌‌‏به فرد آن انتخاب شد: آن‌‌‏ها در زمانی که مورد تهدید قرار گیرند، برگ‌‌‏های خود را می‌‌‏بندند؛ بنابراین مشاهده‌‌‏ی واکنش آن‌‌‏ها به برخی محرک‌‌‏ها راحت‌‌‏تر بود.

آن‎چه که این محققان می‌‌‏خواستند بدانند این بود که آیا گیاهان توانایی درک این موضوع را دارند که شوک وارد شده، به آ‌‌‏ن‌‌‏ها صدمه نمی‌‌‏زند؟ همچنین می‌‌‏خواستند ببینند که آیا می‎توانند این واقعیت را در مدت زمانی طولانی به‌‌‏ خاطر ‌‌‏آورند؟

در این آزمایش، واکنش گیاهان بعد ‌‌‏از چند بار افتادن از بلندی متوقف شد؛ که این موضوع نشان داد که آن‌‌‏ها متوجه شده‌‌‏اند که این عمل برای آن‌‌‏ها خطرناک نبود. این دانشمندان مطمئن شدند که این عدم واکنش گیاهان به‌‌‏ خاطر خستگی نبود؛ زیرا آن‌‌‏ها از محرک‌‌‏های مختلفی برای نشان دادن واکنش آنی آن‎ها استفاده کردند. این آزمایش‎ها بر روی گیاهان متعدد و در‌‌‏طول دوره‌‌‏ های زمانی مختلف انجام شد.

بعضی‌‌ ‏از این گیاهان تا ۲۸ روز بعد‌‌‏ از آزمایش‎ اولیه‌‌‏ی سقوط، بدون آسیب ماندند. بعد ‌‌‏از چندین روز، آنها هنوز این درس را به‌‌‏ خاطر داشتند و نسبت‌‌‏ به سقوط واکنش نشان ندادند؛ اگرچه نسبت به دیگر محرک‌‌‏ها عکس‌‌‏العمل نشان می‌‌‏دادند.

آیا گیاهان قادرند بدون داشتن مغز فکر کنند؟

اگرچه گیاهان برخلاف دیگر موجودات زنده که دارای قوای ذهنی بالاتری هستند، مغز و سیستم عصبی ندارند؛ اما دانشمندان شروع به فرض یک سیستم جایگزین در آن‌‌‏ها کردند. برای مثال، ساختار گیاهان به شکلی است که قادرند اطلاعات را به‌‌ ‏صورت سیگنال‎های الکتریکی منتقل کنند.

"کلیو بکستر" در سال ۱۹۶۶ میلادی در روند صحبت افراد با گیاهان خانگی، به یک کشف حیرت‌‌‏انگیز دست یافت. بکستر، متخصص سابق دروغ سنج در CIA بود که از روش‌‌‏هایی که هنوز هم در سازمان‌‌‏های نظامی و دولت ایالات متحده کاربرد دارد، استفاده می‌‌‏کرد. او آزمایشی را بر‌‌‏روی گیاه "خون اژد‌‌‏ها" (دراسنا)  انجام داد که جزئیات آن در کتاب "راز زندگی گیاهان" نوشته‌‌‏ی "کریستوفر بردز" و "پیتر تامپکینز" آمده است.

او دو گیاه اژدها را انتخاب و یکی از آن‌‌‏ها را به دستگاه دروغ‎سنج متصل کرد و از یکی‌‌ ‏از همکارانش خواست تا گیاه دیگر را لگد‌‌‏مال کند. در زمان اجرای این عمل، دروغ‌‌‏سنج علائمی از ترس را در گیاه متصل به آن ثبت کرد. بکستر آزمایش دیگری انجام داد. گیاهی که احساس ترس را بر روی دروغ‌‌‏سنج ثبت کرده بود، دوباره مورد آزمایش قرار گرفت. این‌‌‏بار از افراد مختلف از‌‌‏جمله فردی که گیاه دیگر را لگدمال کرده بود، خواسته شد که به اتاقی که گیاه متصل به دروغ‌‌‏سنج در آن بود، وارد شوند. دروغ‌‌‏سنج هیچ واکنش در‌‌‏هنگام ورود افراد نشان نداد؛ اما هنگامی که فردی که گیاه دیگر را لگد‌‌‏مال کرده بود، وارد اتاق شد، دوباره احساس ترس بر روی دروغ‌‌‏سنج ثبت شد؛ که نشان می‌‌‏داد که گیاه آن شخص را تشخیص داده است.

بکستر متوجه شد که گیاهان در‌‌‏ هنگام دادن آب به آن‌‌‏ها، علائم خوش‌‌‏حالی را روی دروغ‎سنج نشان می‌‌‏دهند و حتی می‌‌‏توانند ذهن انسان را بخوانند.

آیا گیاهان می‌‌‏توانند حرف بزنند؟

دکتر "گاگلیانو" در زمینه‌‌‏ی ارتباطات گیاهی، پژوهشی را اخیراً انجام داده است. وی توضیح می‌‌‏دهد که سال‌‌‏هاست تولید امواج صوتی توسط گیاهان اثبات شده است. بسیاری تصور می‌‌‏کنند که این امواج صوتی، نتیجه‌‌‏ی فرعی آب‌‌‏زدایی گیاهان است که به‌‌‏طور تصادفی ایجاد شده تا این‌‌‏که به‎صورت عمدی ایجاد شده باشد؛ اما گاگلیانو این‌‌‏طور فکر نمی‌‌‏کند.

او به بررسی راه‌‌‏هایی که گیاهان با یکدیگر ارتباط برقرار می‌‌‏کنند، پرداخت که منجر به کشف امواج صوتی از‌‌‏طریق فرایندی قابل درک به‌‌‏نام "حفره‌‌‏سازی" شد. تولید امواج صوتی در ‌‌‏زمانی که گیاه دچار کمبود آب می‌‌‏شود و یا ستون آب آن تحت فشار قرار می‌‌‏گیرد، صورت می‌‌‏گیرد. با این‌‌‏وجود گاگلیانو معتقد است سیگنال‌‌‏های صوتی تولید شده توسط گیاهان به‌‌‏قدری متعدد است که بسیار بعید به‌‌‏ نظر می‌‌‏رسد که همه‌‌‏ی آن‌‌‏ها به‌‌‏خاطر فرایند حفره‌‌‏سازی باشد؛ و در ‌‌‏واقع در ‌‌‏حال حاضر شواهد اخیر نشان می‌‌‏دهد که این تولید صدا توسط گیاهان صرفاً در هنگام کمبود آب یا فرایند‎های مربوط‎ به حفره‎سازی اتفاق نمی‌‌‏افتد. همچنین وی اشاره می‌‌‏کند که ممکن است برخی‌‌‏از این امواج به‌‌‏خاطر حباب‎های تولید شده در لوله‌‌‏های آوند‌‌‏ باشد.

با‌‌‏ این‌‌‏که مکانیسم‌‌‏های نزدیک و نهایی مورد استفاده در حیوانات برای درک محیطی آن‌‌‏ها و برقراری ارتباط با یکدیگر، مدت‌‌‏هاست که موضوع علمی مورد علاقه‌‌‏ی دانشمندان بوده، اما مطالعه بر روی گیاهان که سال‌‌‏هاست انجام می‌‌‏شود، هنوز به رسمیت شناخته نشده است. مخصوصاً این مساله درباره‎ی صداشناسی گیاهان صحت دارد و جای شگفتی است که متوجه شده‌‌‏ایم توانایی درک صدا و ارتعاشات از ویژگی‌‌‏های حسی و نژادی تاریخ تکاملی موجودات است که دلیل رفتار سازمانی همه‌‌‏ی موجودات زنده و رابطه‌‌‏ی آن‌‌‏ها با محیط خود می‌‌‏باشد.

منبع: روزنامه‌‌‏ی اکونومیست