مرکز مهارت آموزی کشاورزی

مناسب ترین سیستم کاشت درختان سردسیری، سیستم مستطیلی و جهت مناسب بر اساس شیب زمین شرقی - غربی و یا شمالی - جنوبی است. (در اراضی شیبدار و تپه ای سیستم مثلثی و کشت بر روی خطوط تراز است.)
در مناطقی که خطر سرمای زودرس بهاره وجود دارد، کشت نهال در شیب های شمالی و غربی و در صورت خطر سرمای دیررس بهاره، کشت در شیب های جنوبی و شرقی صورت گیرد.
ارقام زود گل و حساس به سرمای بهاره در بالای شیب و ارقام متحمل تر در پایین شیب ها کشت شوند.
استفاده از کود حیوانی گاوی کاملا پوسیده، عاری از بذر علف هرز و شوری، به صورت مخلوط با خاک الک شده در چاله، بسیار مناسب و ضروری است.

از قدیم اعتقاد بر این بوده که دود می تواند در مقابله با سرمازدگی مؤثر باشد. ولی آنچه باعث کاهش خسارت می شود، حرات ایجادشده توسط آتش است.
امروزه استفاده از دود توصیه نمی شود، چون اصولا دود در شب هایی که وارونگی
حرارتی ایجاد شده است، گرمایی را که به صورت طول موج بلند از زمین خارج می شود را از خود عبور داده و همچنین در روز بعد نور خورشید را که به صورت طول موج کوتاه است، از خود عبور نمی دهد. از طرفی ایجاد دود از نظر محیط زیستی نیز بسیار زیان آور است.

یک گیاه سالم و قوی نقطه یخبندان پایین تری دارد. مصرف کودهای شیمیایی اصلی لازمه ی سلامتی گیاه است. به همان نسبت مصرف ریزمغذی ها در سلامتی و قدرت گیاه مؤثر و مهم تلقی می شود.

تجربه نشان داده که عنصر منیزیم در مقاومت مرکبات به سرما نقش مهم تری دارد.

بعضی از محققان مصرف سدیم را در ایجاد مقاومت های بیشتر مؤثر می دانند. در مناطقی که خطر سرما، درختان را تهدید می کند، نباید از کودهای ازته استفاده نمود. 

این نکته هم حائز اهمیت است که یک گیاه ضعیف و آفت زده کمتر می تواند در مقابل سرما مقاومت نماید.

بکرائی با نام علمی Aegle marmelos از خانواده ی مرکبات و دارای طعم شیرین و برگ های مرکب است. برگ های آن خاصیت دارویی داشته و در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرند.

بامیه با نام علمی Hibiscus esculentus متعلق به خانواده ی پنیرک Malvaceae و بومی مناطق گرمسیری می باشد. بامیه میوه ای کشیده و دارای برگ های پهن است و گلهای آن منفرد و به رنگ زرد هستند.

بامبو که نام دیگر آن خیزران است، بومی مناطق معتدل و گرمسیر می باشد. درون بامبو فضای خالی وجود دارد و جنس بدنه ی آن چوبی است. ارتفاع آن به چهل متر و حتی بیشتر می رسد و گیاهی بدون میوه محسوب می شود.

برای کاشت لوبیا سبز انتخاب زمین های بکر بهترین گزینه است چرا که لوبیا سبز در زمین های مرطوب محصول نمی دهد. Phaseeolus vulgaris نام علمی لوبیا سبز می باشد و دارای واریته های متفاوتی است. می توان در انواع  خاکهای زراعی اقدام به کشت آن نمود اما خاک های حاصلخیز و نفوذ پذیر را بیشتر می پسندد.

به طور کلی، حساسیت درختان خزان کننده به دمای سرمازدگی از مرحله تشکیل اولین غنچه به مرحله تشکیل میوه یا چغاله افزایش می یابد و در مرحله تشکیل میوه محصول، بیشترین احتمال صدمه وجود خواهد داشت. 
معمولا خسارت سرمازدگی زمستانه نسبت به سرمازدگی دیررس بهاره کمتر است.

همچنین خسارت سرمازدگی زمستانه بیشتر روی درختان میوه خزان کننده و نیمه گرمسیری مانند زیتون اتفاق میافتد. در عرض های جغرافیایی بالاتر که زمستان ها خیلی سردتر است، پوست درخت و بافت های چوبی یا شکوفه ها یخ می زنند.

علائم سرمازدگی در درختان میوه شامل قهوه ای شدن سرشاخه ها، قهوه ای و سپس سیاه شدن کامل گل، سیاه شدن دم میوه، برنزی شدن رنگ برگ ها، ایجاد ترک روی پوست شاخه های محصولات زراعی یک ساله و دوساله و در صورت سرمای شدید ایجاد شکاف در تنه یا خشک شدگی آن است. 
خسارت ناشی از سرمازدگی وارد شده به یک درخت میوه در شکل نشان داده شده است.
در زمستان های خیلی سرد بافت های چوبی شاخه ها ‌‌آسیب می بیند یا تنه درخت یخ می زند.
در فصل بهار، مقاومت به سرما به علت بزرگ شدن غنچه ها و تشکیل گل ها کم می شود. گل های کاملا باز شده دارای آستانه های دمایی ببین -۳ تا -۱ درجه سلسیوس هستند.

یک روش برای جایگزینی انرژی از دست رفته از گیاه در شب های یخبندان، سوزاندن توده های سوخت (جامد، مایع یا گاز) در انواع مختلف بخاری ها شامل بخاری های مایع سوز، بخاری های با سوخت جامد و بخاری های با سوخت پروپان و گاز طبیعی است.

شرایط آب و هوایی که برای افزایش کارایی بخاری ها مناسب است، عبارت است از هوای آرام و بدون وزش باد و وجود وارونگی دمای شدید.
بسیار اهمیت دارد که بخاری ها هنگامی که دمای هوا یک یا دو درجه بالاتر از دمای کشنده برای برگ ها، شکوفه ها یا جوانه‌ها است، روشن شوند. 
به کارگیری بخاری های بزرگ در باغ به هیچ وجه توصیه نمی شود. توزیع بخاری ها در باغ باید یکنواخت و تقریبا به ازای هر دو درخت یک بخاری و یا 100 تا 120 بخاری در هکتار برنامه ریزی شود. تقریبا در هر هکتار، 133لیتر تا 265 لیتر سوخت نیاز می باشد. 
سعی کنید نواحی سردتر را در سطح باغ خود شناسایی کنید و بخاری های واقع در این نواحی را زودتر روشن کنید. برای دستیابی به یک دمای مناسب در باغات با وسعت بزرگ و یا مناطقی که تعداد کارگر برای روشن کردن بخاری ها کم هستند، باید روشن کردن بخاری ها را از کنار باغ به ویژه از طرفی که در مقابل باد قرار دارد شروع نمود.

به منظور گرم کردن هوای سرد، ورودی باغ توصیه می شود تعداد بخاری ها در طرفی که باد سرد وارد باغ و یا مزرعه می شود، بیشتر باشد.

در سرمازدگی درختان زیتون، میوه های بالغ از ارقام دیررس که برداشت نشده اند و در طول زمستان بر روی درخت می مانند، چروکیده شده و دم میوه در اثر یخبندان زمستانه یا بهاره، اغلب قهوه ای رنگ می شود.
برگ های جوان در اثر یخبندان زمستانه یا بهاره به رنگ سبز کمرنگ یا زرد ملایم درآمده و در نهایت پژمرده و خشک می شوند. 
در برگ های بالغ، قسمت نوک برگ به سوی پایین خمیده می شود.
سرشاخه ها و شاخه های جوان از اندام های حساس به سرما و یخبندان می باشند که بر اثر سرما، بافت آن ها تغییر رنگ می‌دهند.
یخبندان همچنین ترک هایی را بر روی پوست شاخه های یک تا دو ساله ایجاد می کند.

زخم های حاصل از یخبندان روی تنه، شاخه و سر شاخه با آلودگی توسط موجودات ریز خسارتزا، از جمله قارچ ها و باکتری ها دنبال می شود.

با آسیب دیدن اندام های هوایی، تعادل رویشی گیاه به هم خورده و در بهار با فعال شدن جوانه های خفته در بخش های پایینی، نرک ها و پاجوش های فراوانی بر روی تنه رشد نموده و درخت حالت بوته ای به خود می گیرد که نیاز به هرس و اصلاح در گیاه را ضروری می سازد.

ناکافی بودن دریافت سرمای سالانه در درختان میوه به ویژه پسته، مشکل جدی است که در بسیاری از نواحی دارای زمستان نسبتاً گرم از جمله کرمان و رفسنجان، مشاهده می شود.

✅برای کنترل سرمای بهاره، میتوان از دود استفاده کرد.
دود سفید، مانند ابر عمل میکند و انرژی تشعشع یافته از زمین را که در طول شب، پخش شده، به زمین بر می گرداند‌.

قرار دادن کاکتوس در معرض سرما، سبب آسیب سرمازدگی به آن و بروز سلول های مرده می شوند. پس موقع سرما، حداقل از یک پوشش ساده بر روی گیاه استفاده کنید.
اگرکاکتوس سرما زده شد، قسمت های سرما زده را ببرید و از گیاه جدا کنید.

مالچ ها دراوایل فصل رشد استفاده شده و ممکن است در مواقع ضروری، دوباره نیز به کار روند.
✔️این ها در ابتدا از طریق کمک به حفظ حـرارت، گرمای خاک را تأمین می کنند و امکان بذرکاری و نشاءکاری زود هنگام بعضی از محصولات شده و رشدشان را تسریع می نماید.
✔️در ادامه مالچ باعث حفظ دما و رطوبت شـده و از رسیدن نور خورشید به علف هرز جهت جوانه زنی جلوگیری می کند.
✔️همچنین برای مقاوم شدن گیاه در برابر سرما و یخبندان (جلوگیری از یخ زدگی ریشه ها) در سبزی های ریشه ای، پیازها و درختچه های حساس میتوان از آن استفاده کرد.
✔️استفاده از مالچ در همه جا برای پوشش زمستانه مزارع توت فرنگی معمول است.
✔️تقریبا در این مزارع پوشش را وقتی استفاده می کنند که یک یا دو سرمای
پاییزه را سپری کرده و گیاه در برابر سرما مقاوم شده باشد.

موضوع: راهکارهای مقابله با سرمازدگی باغات

روش های غیر فعال در کاهش خطرات سرما و یخ زدگی بر مبنای پیشگیری از سرما می باشند؛

کشاورزان باید در شب‌های سرد که دمای هوا زیر صفر می‌رود، برای جلوگیری از خسارات تمهدیدات لازم برای مقابله با سرما را بیاندیشند.

* روی تصویر کلیک کنید.