مرکز مهارت آموزی کشاورزی

کنه های نباتی با مکیدن شیره گیاهی باعث زرد شدن و ریزش برگها، کمی رشد میوه و بالاخره ضعف و از بین رفتن تدریجی گیاه میزبان می شوند. در ایران سه نوع کنه از دو خانواده مختلف روی درختان مرکبات فعالیت می‌کنند که در زیر به طور مختصر تشریح می گردند.

یک) کنه قرمز مرکبات: 

این کنه در سواحل دریای خزر روی درختان مرکبات انتشار دارد. خسارت کنه قرمز مرکبات از طریق مکیدن شیره برگها، میوه ها و سرشاخه جوان و سبز به خصوص نهال های خزانه می باشد. با تغذیه کنه، لکه های کم رنگ روی سطح بالایی برگ ظاهر می‌شود. در آلودگی های زیاد، لکه های بزرگتر خشک شده و ممکن است موجب قاشقی شدن، ریزش برگها، خشک شدن سرشاخه های جوان و کوچک ماندن میوه و ضعف درخت گردد. میوه های کامل آلوده به رنگ نقره‌ای دیده می‌شوند.

فعالیت این کنه ها در بهار و پاییز بیشتر از زمستان و تابستان است (به دلیل حساسیت به گرما و سرمای زیاد). میزان خسارت کنه قرمز روی مرکبات بستگی به سلامت درخت، مدیریت آبیاری و وضعیت آب و هوایی دارد. برای مثال یک جمعیت نسبتاً کم از کنه ها باعث خسارت جدی روی درخت‌های ضعیف می شود. سمپاشی علیه کنه ها طی دو مرحله به شرح زیر خواهد بود:

الف- قبل از گلدهی درختان در اسفند ماه یا اوایل فروردین با استفاده از روغن ولک (چون کنه در مرحله تخم بوده و تخم به سموم مقاوم است.) ولی اثر روغن فیزیکی است.

ب- بعد از دوره گلدهی، یعنی زمانی که میوه ها به اندازه فندق هستند (خرداد و تیر ماه) و هم زمان با مبارزه علیه شپشک ها. لذا می توان این دو مبارزه را همزمان با مخلوطی از حشره کش+کنه کش+روغن انجام داد.

دو) کنه شرقی مرکبات:

این کنه روی درختان مرکبات استان های کرمان(بم و شهداد)، هرمزگان، خوزستان و فارس انتشار دارد. این کنه بیشتر به سطح بالایی برگ حمله کرده و برگهای آفت زده، به خصوص در سطح زیرین، به رنگ خاکستری متمایل به سفید در آمده و لکه های خشکیده روی آنها دیده می شوند. در درخت های بارور، علاوه بر ریزش برگها، میوه‌ها نیز به شدت می ریزند. درختان جوان و نهال های مرکبات و خصوصاً لیمو شیرین بیشتر مورد حمله این کنه قرار می گیرند.

سه) کنه زنگ (نقره‌ای) مرکبات:

این کنه روی انواع درختان مرکبات در استان های شمالی دیده شده و در باغات مرکبات شمال ایران به نام مخملک شایع است؛ زیرا روی درخت های نارنج و پرتقال باعث مخملی شدن میوه ها (حالت زنگار) می شود. خسارت این آفت روی میوه های لیمو به رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای می باشد و روی این اصل به آن کنه نقره ای گفته می شود. این کنه از برگ، میوه و شاخه های سبز و جوان با مکیدن شیره گیاهی تغذیه می کند. این تغذیه، باعث ضخیم شدن پوست میوه ها شده و میوه ها کوچک و ترش می‌شوند و پس از مدتی از درخت می ریزند. تاکنون فعالیت این نوع از کنه روی نارنج گزارش نشده است. بیشتر خسارت زنگار در اواخر بهار و تابستان اتفاق می افتد. در طول تابستان، به علت گرمای هوا فعالیت کنه کم می شود.