مرکز مهارت آموزی کشاورزی

شپشک های گیاهی به گیاهان زیادی حمله کرده و دامنه میزبانی بسیار زیادی دارند؛ به طوری که از مرکبات گرفته تا درختان میوه خزان کننده و گیاهان زینتی مانند میخک که یکی از میزبان های مهم آن می باشد. این حشرات به تمام قسمت های گیاه از جمله برگ، میوه، شاخه، ساقه، تنه و حتی ریشه ها صدمه می زنند. علائم خسارت شپشک ها از نکروزه شدن محل تغذیه، توقف رشد، سرخشکیدگی شاخه ها تا مرگ گیاه میزبان را شامل می شود.

انواع شپشک های گیاهی:

الف) شپشک سپردار (Diaspididae) مانند شپشک واوی سیب (Lepidosaphes malicola) که پوره های سنین مختلف (به استثنای پوره ی سن اول) و افراد ماده ی آن ثابت هستند و در زیر یک سپر مومی زندگی می نمایند.

ب) شپشک آردآلود (Psedococcidae) دارای ترشحات مومی سفید رنگی هستند و داخل این ترشحات مومی سفید، اقدام به تخم گذاری و تغذیه می نمایند، مثل شپشک های آرد آلود مرکبات.

ج) شپشک های نرم تن (Coccidae) در این خانواده از شپشک ها، بدن حشره  ماده نرم است ولی پس از تخم گذاری سفت می شود و پوشش محافظی برای تخم ها ایجاد می نماید مانند شپشک های نرم تن قهوه ای مرکبات.

د) شپشک های غول پیکر (margarodidae) افراد این خانواده، جثه ی درشتی دارند. مثل شپشک استرالیایی؛ افراد ماده شپشک استرالیایی دارای یک کیسه مومی سفید رنگ در انتهای بدن خود دارند که تخم ها درون آن قرار گرفته اند.

روشهای مبارزه با انواع شپشک ها:

کنترل زراعی:

یک) انتخاب محل مناسب کاشت درختان؛ چنانچه درختان در شرایط نامطلوب کشت شوند مقاومت آنان نسبت به حمله آفات بسیار کم می شود.

دو) به سازی یکی از روشهای مهم زراعی است. زمانی که شاخه های درختان زیر حمله شدید شپشکها قرار دارند، بخش آلوده درخت میزبان قطع و سریعاً نسبت به معدوم کردن آن اقدام شود.

سه) اصلاح زیستگاه ها می تواند تاثیر قابل توجهی در پایین آوردن جمعیت شپشکها داشته باشد. مثلا میزبان های گیاهی حساس به شپشک ها، نباید هرگز نزدیک جاده های خاکی کشت شوند؛ زیرا گرد و خاک مانع از تاثیر دشمنان طبیعی روی شپشکها می شود.

کنترل بیولوژیکی:

بسیاری از شپشک هایی که روی درختان فعالیت دارند، توسط نهال های آلوده به منطقه وارد شده اند. تاکنون سه روش کنترل بیولوژیک شناخته شده است:

یک) وارد کردن گونه های خارجی برای کنترل آفات وارداتی

دو) افزایش تاثیر گونه های موجود با پرورش انبوه

سه) حفظ گونه های مفید موجود با حداقل استفاده از سموم شیمیایی، که اساسی ترین رکن یک برنامه موفق مدیریت تلفیقی آفات است.

کنترل شیمیایی:

الف) سمپاشی زمستانه: که با استفاده از ترکیبات روغنی برای نفوذ هر چه بیشتر به ساختار های سپر مانند و علیه تخم های زمستان گذران صورت می گیرد.

ب) سم پاشی بهاره: که علیه پوره های سن های سن اول و با استفاده از سموم حشره کش مناسب صورت می گیرد.