مرکز مهارت آموزی کشاورزی

سُماق درختچه‌ ایست کوهستانی که میوه های خوشه‌ای قرمز و یا قهوه ای رنگ دارد که پس از کوبیده شدن به عنوان چاشنی، همراه با غذاها مورد استفاده قرار میگیرد. گیاه سماق از راسته افراسانان و تیرهٔ پسته‌‌ است. این درختچه، با ارتفاع سه متر و گاهی چهار متر بالغ می‌شود که شاخه‌های جوان و دمبرگ‌های آن را موهای زبر پوشانیده است.

سماق به عنوان یکی از گونه های گیاهی جنگلی خودرو است که دست بشر در گسترش آن کمتر دخالت داشته است. بزرگترین جنگل سماق درایران، در کوه‌های شهر شازند، کوه‌های مجاور روستاهای عبدالله کندی و القناب از توابع گرمی (در استان اردبیل) واقع شده‌است.

این درختچه، آب و هوای گرم و خشک را می پسندد، گیاهی نور پسند بوده و غیر مقاوم به سایه است. مقاوم به آفات و امراض بوده و اگر در اثر کم آبی خشک شود با مختصر رطوبت ایجاد پاجوش می کند و در صورت سرمازدگی ساقه های جدید ایجاد میکند.

در مناطقی که 350 میلیمتر بارندگی سالیانه داشته باشد، رشد می کند. در خاکهای کمی اسیدی یا خنثی بهتر رشد می کند. خاک باید زهکشی خوبی داشته باشد. سرمای زیر 6- درجه سانتی‌گراد را نیز نمیتواند تحمل کند.

روش های تکثیر این درختچه به صورت پاجوش، بذر و قلمه ساقه است که بهترین روش، پاجوش است. در پاییز یا آخر زمستان، پاجوش را با ریشه از گیاه مادر جدا کرده و در محیط جدید کشت می کنند. برداشت نیز، سماق در اوایل شهریور ماه صورت می گیرد.

سماق محتوای طیف گسترده ای از ترکیبات فعال دارویی از قبیل: اسیدهای ارگانیک، فنولیک اسید، فلاونوئیدها، آنتوسیانین ها، تانن های هیدرولیز کننده و ترپنوئیدها است. تانن ها جز اصلی ترین ترکیبات این گیاه است. یکی از دلایلی هم که این گیاه را در مقابل آفات و بیماری ها مقاوم میکنند، همین تاتن ها هستند.

سماق، قابض بوده و برای معده و دستگاه گوارش مفید است. حاوی ویتامین Cبوده و به مقاومت دندان و لثه ها نیز کمک میکند. در گذشته نیز در رنگرزی کاربردهایی داشته است.