مرکز مهارت آموزی کشاورزی

رشد و نمو مرکبات شامل مراحل مختلفی است که بر حسب زمان و مکان توسط عوامل مختلف درونی و بیرونی کنترل می شود. عوامل درونی شامل ژنتیک، پایه و تعادل هورمونی است. عوامل بیرونی شامل آب و هوا، خاک و عملیات باغبانی است. مهمترین مراحل رشدی میوه مرکبات شامل: تورم جوانه، شروع گلدهی، تمام گل، پایان ریزش گلبرگ ها، تقسیم سلولی، ریزش فیزیولوژیکی، بزرگ شدن و توسعه سلولی، تغییر رنگ، بلوغ میوه، برداشت و پس از برداشت است.

عوامل محیطی به ویژه درجه حرارت و آب، تنطیم کننده ی زمان و حجم گل دهی در مرکبات هستند. به همین دلیل طول دوره تولید گل و نیز شدت گل دهی، با توجه به شرایط اقلیمی، متفاوت است. علاوه بر این، عوامل مذکور ممکن است در تنظیم نوع گل های تولیدی، پراکنش گل ها روی درخت، درصد تشکیل میوه و در نهایت بر عملکرد درخت، نقش تنظیم کنندگی قابل توجهی داشته باشند. 

اغلب گونه های مرکبات در نواحی نیمه گرمسیر با زمستان های سرد فقط یک بار در سال در اوایل بهار گل می دهند. در نواحی گرمسیر و ساحلی ممکن است درختان در طول سال چندین بار گل داده و یا این که دوره گل دهی بسیار طولانی داشته باشند. عواملی چون بیماری ها، بارندگی یا آبیاری بعد از یک دوره خشکی سبب تسریع در گل دهی مرکبات می شود. 

علاوه بر نقش تغذیه و عملیات باغبانی در تعیین الگوی گل دهی مرکبات، باید به تاثیر مقدار باردهی درخت و مدت زمان نگهداری میوه روی شاخه ها در پدیده گل دهی اشاره کرد. به عنوان مثال تاخیر در برداشت محصول، می تواند کاهش قابل ملاحظه ای را در گل دهی سال آتی درخت باعث شود. شاخص مجموع حرارتی سالیانه نیز در گل دهی مرکبات اهمیت دارد. حداقل حرارت مورد نیاز برای شروع رشد (صفر فیزیولوژیکی) 13 درجه سانتی گراد است و متوسط دمای مناسب جهت رشد مطلوب 18 و نیم درجه سانتی گراد است.