مرکز مهارت آموزی کشاورزی

پسیل آسیایی مرکبات به برگ های تازه روئیده مرکبات حمله کرده و با تزریق بزاق سمی باعث پیچیدگی یا سوختگی انتهایی برگ های جوان می شود.
تغذیه پسیل آسیایی مرکبات باعث پیچاندن و شکاف دار کردن برگ ها می شود، به ویژه شکاف های کناری برگ از مشخصات اصلی خسارت پسیل آسیایی مرکبات است.
در آلودگی های شدید منجر به نابودی جوانه های نو ظهور می شود.
در آب و هوای خشک پوره ها ترشحات مومی حلقه ای شکل تولید می کنند.
فعالیت شدید پوره ها گاهی باعث مرگ مریستم های انتهایی و ریزش برگ می شود.
گاهی اوقات برگ ها شدیدا پیچیده و لوله شده و ممکن است با عسلک و قارچ دوده پوشیده شوند.
با ترشح مقادیر زیادی عسلک باعث بدشکلی برگ ها و کاهش میزان فتوسنتز در گیاهان آلوده می شود.
گیاهان شدیدا آلوده با حالت رزت انتهای شاخه ها شناخته می شوند.

سپردار الفی مانند سپردار واوی نیز به قسمت های مختلف درخت اعم از برگ، میوه و شاخه حمله می کند و شاخه های جوان و سبز را به ساقه های دیگر درخت ترجیح می دهد. 
در اثر حمله این حشره، لکه های زرد روی برگ دیده نمی شود ولی اگر آلودگی شدید باشد، برگ ها و میوه ها ریخته و شاخه های جوان خشک می گردند.

استفاده از کنه کش های تترادیفون (۲در هزار)، کلوفنتزین (۰/۲۵ تا ۰/۵ در هزار)، در اواخر زمستان به صورت مبارزه زمستانه، به منظور تخم کشی انجام گیرد.
استفاده از سموم بروموپروپیلات (۱ در هزار)، بنزوکسی میت (۱ در هزار)، هگزی تیازوکس (۰/۵ تا ۰/۷۵ در هزار)، فن‌پروکسی میت (۰/۵ تا ۱ در هزار)
فن پیروکسی میت به همراه روغن یک درصد، علیه تخم کنه ها کاربرد دارد.
سمپاشی زمستانه با روغن به نسبت ۱/۵ درصد.

1- عملیات قبل از برداشت:
تیمارهای قبل از برداشت مانند تغذیه، کنترل آفات، شرایط محیطی چون باد و رطوبت و وضعیت درخت، در عمر پس از برداشت نارنگی موثر است.
تغذیه با پتاسیم، عمر قفسه ای میوه را افزایش می دهد.
2- شست و شو و تمیز نمودن
3- سرد کردن اولیه میوه:
این کار با هدف کاهش دمای میوه، بعد از برداشت برای میوه ضروری است. این عملیات سبب تاخیر در رسیدن، کاهش ضایعات میکروبی و تغییرات فیزیولوژی در میوه های برداشت شده در شرایط اقلیمی گرم می شود.

4- واکس زدن
5- پوشش های دیگر مانند کاغذ مقوایی و نایلون

نارنگی پیج، بیش از سایر ارقام در معرض پدیده ای به نام گرانوله شدن، قرار دارد. 
این پدیده فیزیولوژیکی هنگامی که میوه پیج روی درخت، پس از رسیدن تا اواخر پاییز و یا در انبار، به مدت طولانی باقی می ماند، ظاهر می شود. 
در مناطق گرم با رطوبت پایین، تبخیر آب از میوه در وقوع این ناهنجاری نقش دارد. 
همچنین میوه های بیش از حد رسیده یا میوه های درختان جوان، مستعد برای افزایش این عارضه هستند. 
در حالت شدید، کیفیت درونی میوه کاملا تغییر می کند و داخل میوه خشک و الیافی می شود. 
در میوه های گرانوله شده، میزان آبمیوه به علت تشکیل ژل در آبدانک ها، شدیدا کاهش می یابد.
برداشت در زمان مناسب رسیدگی و حفظ رطوبت اطراف میوه طی انبارداری، می تواند در کاهش گرانوله شدن موثر باشد.

مرکبات از تیره روتاسه و زیر تیره اورانتیوئیده هستند. مرکبات شامل سه جنس مهم است ولی فقط جنس سیتروس جنبه اقتصادی دارد و میوه آن به عنوان تازه خوری استفاده می شود.

مرکبات گروه بزرگی از میوه ها و شـامل انواع پرتقال (C. reticulata Blanco)

نارنگی، sinensis (L. Osbeck)

 لیموشیرین، C. auranifolia (Chrism.) Swingle)

لیموترش، (C. paradise Macf.)

فروت گریپ، (C. limettioides Tan.)
پوملو (Osbeck.) ( C. grandis )

تولید مرکبات در مناطق مختلف جهان و میزان بالای تولید آن موجب شده که این محصـول در جهان از اهمیت اقتصادی زیادی برخوردار باشد، به طوریکه امروزه در
تجارت جهانی، مرکبات دومین صنعت بزرگ میوه محسوب می شود.

پرتقال تامسون ناول:

✔️تاریخچه: حاصل جهش شاخه ای پرتقال واشنگتن ناول.

🌱رشد رویشی: کم رشد، تراکم تاج بیشتر از رقم مادری (واشنگتن ناول)است.
🌳باردهی: زودرس، حدود دو تا سه هفته زودتر از واشنگتن ناول آماده برداشت می شود، تشکیل میوه از طریق بکرباری.
🍊میوه: بی بذر، نافدار، متوسط تا درشت، کروی تا کمی کشیده یا بیضی (کشیده تر از واشنگتن ناول)، یقه ای کوتاه با شیارهای شعاعی در قاعده میوه، گلگاه اغلب برآمده و دارای نافی باز و بزرگ. گوشت ترد، کم آب ولی معطر. پوست نازک و صاف به رنگ نارنجی روشن.
✔️ویژگی های دیگر: بیشتر از اغلب ارقام نارنگی و پرتقال به سرما حساس است، ریزش شدید میوه در سرما، ماندگاری ضعیف محصول روی درخت، مناسب شمال و نواحی خنک مرکزی کشور.

پرتقال تاروکو:

🌳تاریخچه: حاصل یک جهش شاخه ای در کشور ایتالیا می باشد.
🌿رشد رویشی: تا حدودی پررشد، تاج متوسط، شاخه دهی نامنظم با زاویه باز، برگ های بیضی و نوک تیز.
🌱باردهی: میانرس؛ از گروه پرتقال های خونی.
🍊میوه: بی بذر، متوسط تا درشت، تخم مرغی پهن تا کروی با قاعده پهن و شیاردار، زرد مایل به نارنجی تا نارنجی مایل به قرمز، پوست ضخیم و صاف، پوست گیری آسان، گوشت سفت و پرآب، بعد از رقم خونی مورو آماده برداشت می شود.
✔️ویژگی های دیگر: کاهش کیفیت و ریزش محصول با نگهداری بیش از حد میوه روی درخت، قابلیت بالای حمل و نقل و انبارداری، مناسب نوارهای مرکبات خیز مرکزی و جنوبی کشور.

مهم ترین عوامل ایجاد ضایعات، شامل آسیب های مکانیکی قبل و بعد از برداشت، شوک های ناشی از دما، آفات و بیماری ها و علل فیزیکی و شیمیایی است. این ضایعات در کلیه مراحل پس از برداشت با شروع برداشت تا زمانی که میوه به دست مصرف کننده برسد، رخ می دهد. طی برداشت، آسیب های فیزیکی مانند ساییدگی و زخمی شدن میوه ها شایع است.

بین 10- 5 درصد ضایعات در این مرحله به دلیل برداشت میوه نابالغ و نامناسب در روزهای گرم است. در منابع به میزان 10 درصد ضایعات میوه در انبارها اشاره شده است. 
معمولا میزان ضایعات طی درجه بندی میوه بین 8 - 5 درصد و بسته بندی 5 درصد، به دلیل فقدان رعایت استانداردهای کیفی، تکان های شدید، وجود مواد نامناسب در ساخت بسته و پر کردن زیاد از حد بسته هاست. به دلیل جاده های نامناسب، وسایل نقلیه نامناسب، فقدان مراکز جمع آوری، تجمع گرما و تهویه ضعیف کانتینر ها طی حمل و نقل و بازاررسانی به طور متوسط تا 5 درصد ضایعات مشاهده می شود.

✔️وجود کارگران ماهر، برداشت مناسب میوه از درخت را تضمین میکند. 

✔️در نواحی مرطوب که پوسیدگی پنیسیلیومی رایج است، سعی شود نارنگی به ویژه انشو که ممکن است بخشی از پوست میوه همراه با دم روی ساقه باقی بماند، با قیچی برداشت شود. 
✔️در موقع برداشت میوه ها بـه منظور جلوگیری از ایجاد زخم در سطح پوست، کارگران باید دارای ناخن های کوتاه بوده و از دستکش استفاده کنند. 
✔️از مخلوط کردن میوه هایی که قبل از برداشت روی خاک افتاده اند، بـا میوه های تازه چیده شده خودداری شود. این میوه ها باید به طور جداگانه جمع آوری و مصرف شود و از ورود آن ها به انبار جلوگیری شود. 
✔️بهتر است میوه های مرکبات بلافاصله پس از برداشت به فضای سر پوشیده، انبار و حمـل شود و از قرار دادن محصول برداشتی در محوطه باغ، بـه دلیل تابش مستقیم آفتاب، نوسانات آب و هوایی و احتمال بارندگی خودداری شود.

کنه زنگار مرکبات با پاره کردن بافت برگ و میوه و مکیدن شیره گیاهی موجب ضعف شدید درخت می شود.

خسارت کنه زنگار مرکبات بیش تر متوجه برگ، میوه، شاخه های سبز و جوان می باشد.
گونه های مختلف مرکبات در مقابل این آفت واکنش های متفاوتی می دهند:
در پرتقال، نارنگی، نارنج و گریپ فروت پشت برگ های آلوده به رنگ قهوه ای روشن یا مخملی و میوه ها نیز حالت زنگار قهوه ای به خود می گیرند.
برگ ها و میوه های درختان لیمو در اثر آلودگی با کنه زنگار مرکبات به رنگ خاکستری مایل به نقره ای کدر می آیند که روی این اصل کنه نقره ای هم گفته می شود.
بافت پوست میوه زبر و پوسته پوسته شده و میوه ها از اوایل مراحل رشدی زمانی که به انداره دانه نخود هستند مورد حمله قرار می گیرند.
در مواردی که تمام سطح میوه آلوده باشد، پوست آن تغییر رنگ می دهد اما اثری از کنه ها دیده نشده و فقط جلدهای پورگی قابل رویت است که این امر خود منجر به بروز حالت غبارآلود در میوه ها می شود.
قدرت عمومی درخت کاهش یافته و خزان اتفاق می افتد.
میوه ها کوچک مانده و رسیدن آن ها با تاخیر همراه می شود.
میوه های آلوده به دلیل از دست دادن مقدار زیادی آب خاصیت انبارداری نداشته و باید از میوه های سالم تفکیک شود. پوست این میوه ها ضخیم تر بوده و بازارپسندی ندارند.
بیشترین خسارت در بهار و پاییز اتفاق می افتد.

هاملین، یکی از ارقام آبگیری و از زودرس ترین رقم های پرتقال است. رقمی پرمحصول و فاقد سال آوری است که نسبت به اغلب ارقام دیگر تحمل بیشتری به سرما از خود نشان میدهد. اندازه میوه ها در حد متوسط تا ریز و شکل آن ها کروی تا اندکی تخم مرغی است. 

پوست میوه نازک، به رنگ زرد تیره تا نارنجی روشن است و بخش خوراکی میوه هم آبدار، شـیرین، ترد و کم بذر است.

✔️پرتقال والنسیا، دیررس ترین رقم تجاری پرتقال و رقمی بی بذر و پر محصـول و با تاجی بزرگ اسـت. 

✔️اندازه میوه ها متوسط تـا درشت و شکل آن ها کشیده تـا کمی کروی و گاهی تخم مرغی با پوستی نازک و صاف است. از گلدهی تا رسیدن میوه، حدود 13 تا 16 ماه به طول می انجامد. 
✔️گوشت میوه معطر، پر آب و تا حدودی اسیدی است و برای صنایع و معمولا فراوری، رقمی ایده آل محسوب می شود. 
✔️این رقم تـا حدودی سال آور است. میوه هـا روی درخت به خوبی قابل نگهداری هستند‌.

در مناطق نیمه گرمسیری،‌ به طور معمول گلدهی و رشد درختان، تحت تأثیر تغییرات دماست. رشد درختان در زمستان بسیار کند یا متوقف می شود و گلدهی، بیشتر در بهار رخ می دهد. 
✔️البته در بعضی مواقع، ممکن است گلدهی خارج از فصل نیز رخ دهد. این مناطق عملکرد و کیفیت میوه بالایی دارند. جست (فلش) های گلدهی، در ماه های آخر زمستان، هنگامیکه طول روز کوتاه است، آغاز می شود. 
✔️به احتمال زیاد، طول روز کوتاه همراه با دمای پایین، محرک گلدهی است. دمای پایین زمستان به مدت طولانی، شمار کل شاخه های زایشی و میزان گلدهی را افزایش می دهد. در مقابل، دمای متوسط زمستان، سبب تولید بیشتر گل آذین های برگی با شمار گل کمتر می شود.

نماتد مرکبات، ازجمله نماتدهای مهم است که به طور وسیعی در باغ های مرکبات دنیا گسترش داشته و باعث زوال تدریجی درختان و تقلیل محصول می شود.
طبق بررسی های انجام شده، هشتاد گونه و رقم مرکبات، به این نماتد حساس هستند. هم چنین کاهش عملکرد محصول توسط نماتد مرکبات، بسته به میزان آلودگی، بین 10 تا 30 درصد است. 
میزبانان نماتد مرکبات شامل: مرکبات، انگور، زیتون، خرمندی(خرمالو) و پونسیروس است. بررسی های انجام شده در شهرستان جهرم، بیانگر گسترش وسیع این نماتد در باغات مرکبات بوده و تمامی باغات نمونه برداری شده و حدود 85% درختان مورد بررسی، آلوده به نماتد مرکبات بوده اند.
این نماتد از انگل های خاکزی است و بنابراین، کنترل شیمیایی آن بسیار مشکل است. علی رغم آن که یکی از روش های کنترل آن، ضدعفونی خاک قبل از کاشت مرکبات است، ولی توصیه شده است که در خاک های آلوده به این نماتد، پایه های مقاومی مثل نارنج سه برگ،  کشت شود.

در بازدید از باغ آقای رحمانیان واقع در منطقه محمدآباد شهرستان جهرم، به تاریخ ششم آذرماه هزار و چهارصد و یک، با مسائل و مشکلاتی برخورد داشتیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:

معرفی

پرتقال از خانواده Rutaceae بوده و به انگلیسی Orange نامیده می شود. منشأ آن را از چین و آسیای جنوب شرقی می دانند. این میوه در طب سنتی چینی کاربردهای فراوانی داشته است. هم اکنون به طور وسیعی در سراسر دنیا پرورش داده می شود و مشهورترین مرکبات است.

درختان یا درختچه های همیشه سبزی که مرکبات بر روی آنها رشد می کنند، می توانند به ده متر یا بیشتر هم برسند. مرکبات به لحاظ اینکه سرشار از «ویتامین C» هستند معروف می باشند. دانشمندان کشف کرده اند که این میوه ها همچنین از انواع وسیعی مواد مغذی گیاهی و انواع مختلف فیبر غذایی برخوردار هستند. 

بهتر است درفصل سرما خودتان را تقویت کنید تا در مقابل بیماری‌ها به خصوص سرماخوردگی و آنفلوآنزا مقاوم شوید. البته بهتر است به جای اینکه خودتان را با خوردن مولتی ویتامین‌های صنعتی و تقویت‌کننده‌های شیمیایی تقویت کنید، سراغ میوه‌ها بروید که همه نوع ویتامین و املاح معدنی مورد نیاز بدن‌تان را داراست؛ خواص درمانی میوه‌ها را نباید دست کم گرفت.اگر باور نمی‌کنید، خودتان به اطلاعات تغذیه‌ای برخی میوه‌ها که در پاییز و زمستان بیشتر در دسترس هستند، نگاهی بیندازید و خودتان را ضد ویروس کنید!

* روی تصویر کلیک کنید.