مرکز مهارت آموزی کشاورزی

معرفی

پرتقال از خانواده Rutaceae بوده و به انگلیسی Orange نامیده می شود. منشأ آن را از چین و آسیای جنوب شرقی می دانند. این میوه در طب سنتی چینی کاربردهای فراوانی داشته است. هم اکنون به طور وسیعی در سراسر دنیا پرورش داده می شود و مشهورترین مرکبات است.

درختان یا درختچه های همیشه سبزی که مرکبات بر روی آنها رشد می کنند، می توانند به ده متر یا بیشتر هم برسند. مرکبات به لحاظ اینکه سرشار از «ویتامین C» هستند معروف می باشند. دانشمندان کشف کرده اند که این میوه ها همچنین از انواع وسیعی مواد مغذی گیاهی و انواع مختلف فیبر غذایی برخوردار هستند. 

مشخصات

پرتقال درختی است یا به عبارت بهتر درخت کوچکی است دارای برگ های سبز، گل ها و میوه آن معطر و گل های آن به رنگ سفید و میوه آن متوسط (در برخی ارقام درشت)، پوست آن نارنجی کمی ناصاف و گوشت آن شیرین و یا ترش و بسته به انواع مختلف دارای رنگ زرد، زرد تیره و قرمز می باشد.

درخت پرتقال و به طور کلی مرکبات، درجه حرارت پایین را تحمل نمی کنند و باید در مناطق نیمه حاره ای و در آب و هوای مدیترانه ای با زمستان های نسبتا گرم کاشته شوند. درجه حرارت کمتر از 4 تا 5 درجه سانتی گراد در مدت طولانی به آنها صدمه می زند. در مناطق شمال ایران و همچنین در جنوب ایران کاشته می شود. ارقام مختلف پرتقال را با پیوند شکمی روی پایه های نارنج که از بذر حاصل شده باشند، به دست می آورند. در برخی موارد برای به دست آوردن ارقام جدید با کاشتن بذر پرتقال نیز برای تکثیر آن استفاده می شود. نهال های بذری خیلی دیر بارور می شوند، ولی پوست میوه آنها نازک تر و طعم آنها نیز شیرین تر می شود.

مواد مغذی پرتقال

علاوه بر محتوای بالای «ویتامینC»، پرتقال تأمین کننده یک سری مواد مغذی گیاهی حفاظت کننده و آنتی اکسیدان شامل آلفا و بتاکاروتن، لوتئین و بتا که پیتوزانتین می باشد.  

آب پرتقال

این آبمیوه را می توان به طور تازه و یا به صورت بسته بندی شده و فرآیند شده مصرف نمود. یک لیوان معمولی آب پرتقال تازه، تأمین کننده  هشت صد میلی گرم «ویتامین C»‌ و چهارصد میلی گرم فولات می باشد. به هنگام مصرف مداوم روزانه میوه و سبزیجات، یک لیوان آب پرتقال به عنوان یک «واحد»‌ میوه محسوب می گردد. 

خواص و کاربرد پرتقال

پوست و آب پرتقال تقویت کننده معده، ضد نفخ، محافظت کننده از بروز عوارض کمبود «ویتامین C» و ادرارآور می باشد. مصرف جوشانده پوست آن، برای آرام کردن سرفه، رفع سرماخوردگی و سوء هاضمه مفید می باشد. پوست آن به عنوان مرهم برای اگزما و ناراحتی های پوستی مفید است. جوشانده برگ های پرتقال مانند سایر مرکبات برای شستشوی ورم ها و کاهش درد آنها نافع است. پرتقال به طور کلی ضد اسپاسم و آرام بخش است. اسانس پرتقال اثر ضد عفونی کننده دارد و از پوست آن گرفته می شود، اما چون خیلی زود فاسد می شود، همیشه باید تازه مصرف شود و اگر نگهداری شود برای مدت کم، در جای تاریک و خنک باید گذاشته شود. در هند معتقدند که میوه پرتقال خون را تصفیه می کند و تشنگی را فرو می نشاند و اشتهاآور است. آب پرتقال برای رفع ناراحتی های صفراوی و اسهال های صفراوی نافع است.

در چین تخم پرتقال را له کرده و شب روی پوست صورت می گذارند و معتقدند که برای برطرف نمودن چین و چروک صورت نافع است. برگ پرتقال در هند و چین به عنوان مسکن و در فیلیپین در موارد هیستری و سکسکه کاربرد دارد. دم کرده گل ها و شکوفه آن در موارد آشفتگی و دل به هم خوردگی مفید و مسکن و آرام بخش است و سوء هاضمه را رفع می کند. در طب چینی پرتقال به طور منظم برای تحریک دستگاه گوارش و درمان یبوست به کار می رود. آنها معتقدند که پرتقال در مقابله با اسهال خونی، سوء هاضمه و تشکیل بیش از حد مخاط مفید است. در موارد استرس و بی خوابی برای آرام کردن اعصاب پرتقال داده می شود.

از دیر باز پرتقال را برای توانایی آن در مبارزه علیه اسکوروی و کمبود ویتامین c و حفظ استحکام لثه ها می شناخته اند. مصرف پرتقال سبب قلیایی نمودن خون شده و اعمال عضلات را تسهیل می کند. به علاوه بدن را در برابر ابتلا به انواع عفونت حفظ می کند. عصاره پرتقال گاهی در کیک سازی مورد استفاده قرار می گیرد.  

فواید کلیدی پرتقال  

* به مبارزه علیه بیماری های قلبی کمک می کند.

* در افراد سیگاری، به حفظ مقدار «ویتامین C» بدن کمک می کند.

* با سرماخوردگی مقابله می کند.

* نقش حفاظتی در برابر مبتلا به سرطان دارد.  

چه مقدار مصرف کنیم؟

یک پرتقال متوسط به وزن 160 گرم، 25 درصد دریافت توصیه شده روزانه بزرگسالان برای فولات (از جمله ویتامین های گروه B ) و بیش از دو برابر نیاز به دریافت «ویتامین c»‌ را تأمین می کند.

  انتخاب و نگهداری

- انواعی از پرتقال را که دارای پوست نازک بوده و نسبت به اندازه شان، سنگین هستند، انتخاب کنید.

- پرتقالی را که دارای قسمت های نرم است، انتخاب نکنید، چون نشانگر خرابی آن است.

- در صورتی که پوست آن شل و چروک خورده باشد، نشانگر ماندگی میوه است.

نحوه مصرف

- ترجیحا میوه را به صورت تازه مصرف کنید.

- به سالاد میوه یا سبزیجات، پرتقال اضافه کنید.

- در کنار انواع غذاهای گوشتی، به منظور افزایش جذب آهن غذا، از پرتقال یا آب آن استفاده کنید، خصوصا افزودن آب پرتقال به مرغ آب پز بسیار طعم خوبی به غذا خواهد داد.

- داخل کیک، میلک شیک (مخلوط با شیر) و انواع شربت از پرتقال استفاده کنید. به علاوه از آن در تهیه مارمالاد می توانید استفاده نمایید.