مرکز مهارت آموزی کشاورزی

گندم یکی از گیاهانی است که در طول دوره ی رشد خود با شرایط آب و هوایی نامساعد مواجه می شود و خسارت سرما زدگی بهاره به گندم در شرایط مختلفی ممکن است اتفاق بیفتد. خسارت معمولاً زمانی اتفاق می افتد که کاهش دما همزمان با مراحل حساس رشد گندم رخ می دهد. خسارت ممکن است وسیع باشد و یا اینکه فقط قسمتی از مزرعه دچار خسارت شود.

سرماهای بهاره خیلی خطرناک تر از یخبندان های اوایل پاییز می باشند.

این نوع سرمازدگی بیشتر در مناطق معتدله رخ داده و باعث خسارت به گل و میوه
می شود. زیرا گل ها و میوه های جوان، حساس تر از میوه های رسیده هستند.
امکان وقوع سرمای بهاره در موقع باز شدن گل های درختان وجود دارد.

طول مدت این نوع سرما کوتاه بوده و از چند ساعت تا حداکثر سه روز بیشتر نیست.

حساسیت به سرمای دیررس بهاره به ترتیب در میوه ی کوچک، گل کاملا بازشده، گل نیمه باز، و جوانه های بازنشده بیشتر است؛ 
بنابراین، در مورد میوه هایی مانند بادام، زردآلو و هلو که دارای نیاز سرمایی کمتری می باشند، توصیه می شود از ارقام دیرگل استفاده شود.

برخی از سوخت های جامد تهیه شده از کک های نفتی یا موم های نفتی هستند که گاهاً به صورت آجر بسته بندی شده و در بازار موجود می باشند. 
برخی دیگر از این سوخت ها را داخل سطل ها و یا ظروف آهنی جای داده که قابل پرشدن مجدد هستند. 
این نوع سوخت ها بیشتر در گرم کردن باغات هلو و مرکبات و سیب کاربرد دارد، به عنوان مثال دو قالب نفتی در زیر هر درخت هلو به ویژه پس از شکفته شدن شکوفه ها کاربرد مؤثری در مبارزه با یخبندان دارد.
ایجاد دود جهت پوشش دادن سطح باغ و جلوگیری از تشعشع توسط مصرف سوخت هایی چون چوب، ذغال سنگ، خاک ذغال، کاه، کود حیوانی و بوته های خشک و غیره نیز از روش های معمول جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه است.

مبارزه با سرما توسط آب پاشی بر روی درخت نیز از روش هایی است که امروزه از آن در بعضی از نقاط جهان استفاده می گردد. 

زمانی که آب از مایع به یخ تبدیل می شود، مقداری گرما تولید می کند. 
در طول یخ زدن، گرمای نهان آزاد شده و گرمای از دست رفته پوشش گیاهی و محیط را جبران می کند.

آبی که برای غرقاب کردن مصرف می شود، معمولاً درجه حرارت بالاتری نسبت به سطح سرد زمین مزرعه و باغ داشته و بدینوسیله از نزول زیاد درجه حرارت زمین جلوگیری می نماید.استفاده از آب چاه بهتر است‌.

سرمازدگی از نظر زمان رخ دادن، به دو نوع سرمازدگی بهاره و زمستانه و از نظر عامل ایجاد سرمازدگی به دو نوع سرمازدگی جبه های و تابشی تقسیم می شود.
در فصل بهار (سرمازدگی بهاره) و در سرمای زمستان (سرمازدگی زمستانه)، روی می دهد.

سرمای دیررس بهاره خیلی خطرناک تر از سرمای زمستانه است. خسارت های سرما در فصل بهار به درختان به ویژه به شکوفه ها بسیار بیشتر از خسارت های سرمازدگی در زمستان است و بیشترین آسیب ها به جوانه ها، شکوفه ها و میوه های تازه رشدکرده وارد می شود؛ اگرچه شاخه ها و برگ ها نیز تحت تأثیر قرار می گیرد. 
گل ها و میوه های جوان حساس تر از میوه های رسیده هستند. با این حال، طول مدت این نوع سرمای بهاره کوتاه بوده و از چند ساعت تا حداکثر سه روز بیشتر نیست. با توجه به اینکه ریشه ها در داخل خاک فعال هستند، کمتر در معرض آسیب های ناشی 
از سرمازدگی بهاره قرار می گیرند.

در حال حاضر اکثر باغ های مرکبات در کالیفرنیای آمریکا به وسیله ی ماشین باد، در برابر یخبندان حفاظت می شوند.

ماشین های باد عموماً شامل یک برج فولادی بلند و یک پروانه ی گردان بزرگ هستند که در نزدیکی رأس این برج قرار می گیرد.

هنگامی که پروانه ی ماشین باد می چرخد، هوا را از بالا به پایین کشیده و باعث پایین آوردن هوای گرم بالای سطح وارونگی می شود.

از مشکلات عمده ی این سیستم، هزینه های اولیه ی تهیه ی این دستگاه می باشد.

سرما و یخبندان از جمله پدیده های طبیعی هستند که در برخی از سال ها خسارت فراوانی به باغ های میوه وارد می آورند. بنابراین شناخت چگونگی وقوع سرما و یخبندان و علائم ناشی از آن، می تواند به برنامه ریزی کشاورزان جهت کاهش خسارت سرما کمک کند.

راهکارهای پیشگیری از سرمازدگی در فصل بهار به صورت زیر می باشد: