مرکز مهارت آموزی کشاورزی

شته جالیز از نظر اندازه مانند شته سبز مرکبات است. رنگ آن در میزبان های مختلف فرق می کند. افراد بدون بال روی مرکبات معمولا به رنگ خاکستری تیره تا سیاه، سبز تیره و یا سبز مایل به زرد هستند‌.

شته جالیز در اغلب مناطق، مرکبات را مورد هجوم قرار می دهد. این شته یک گونه جهانی و بسیار پلی فاژ است و در مرکبات دامنه میزبانی وسیعی دارد و گیاهانی از قبیل کدوئیان و پنیرکیان و همچنین گونه های گیاهی گلخانه ای را مورد هجوم قرار می دهد.
این شته بیش از سایر گونه ها در همه مناطق و روی بسیاری از میزبان ها به ویژه پنبه و جالیز دیده می شود و از روی درختان مرکبات در مناطق شمالی و جنوبی ایران نیز جمع آوری شده است.

✅کشت جوی و پشته با فاصله مناسب بوته ها 

✔️در مزرعه هندوانه در موقع تشکیل میوه که مصادف با شروع جفت گیری و تخم ریزی سرخرطومی است، شاخه و برگ بوته کلیه سطح کرت را می پوشاند، به طوری که آفتاب به سطح زمین کرت نمی تابد و هوای زیر بوته ها تقریبا خشک و خنک است. 
✔️سرخرطومی حداکثر فعالیت را در این گونه کشت ها دارد. در کشت جوی و پشته هم وقتی بوته ها را نزدیک هم و به فاصله 35 سانتی متری از هم می کارند، روی پشته ها همین وضعیت آب و هوایی ایجاد می شود و سرخرطومی در آن قسمت ها بیشتر توقف کرده و تخم ریزی بیشتری می نماید. اما چنانچه فاصله خطوط کشت زیاد باشد و میوه ها در آفتاب قرار بگیرند، به مراتب کمتر مورد حمله قرار می گیرند.
✅یخ آب زمستانه 
✔️زمینی که برای کشت جالیز در نظر گرفته مبی شود، بهتر است در زمستان و مواقع یخبندان غرقاب شود. این امر موجب میشود در صورتی که حشره کاملی در لانه شفیرگی در زیر خاک و کلوخه ها باشد، در اثر یخبندان از بین برود. البته این موضوع برای مناطقی توصیه می شود که در زمستان درجه حرارت به زیر صفر می رسد.
✅جمع آوری بقایای جالیز از مزرعه در پایان فصل برداشت میوه 
✔️لازم است در مناطقی که این آفت شیوع دارد، کلیه بقایای خشکیده محصول را جمع آوری و بسوزانند. این عمل در کاهش جمعیت آفت در سال بعد خیلی موثر خواهد بود.
✅مبارزه شیمیایی

میزبان وحشی این حشره هندوانه ابوجهل، می باشد. این حشره منحصرا از گیاهان خانواده کوکوربیتاسه از قبیل خربزه، هندوانه، طالبی، خیار، کدو تغذیه کرده و از بین آنها هر یک را که شادابتر باشد، مورد حمله قرار می دهد.

میوهایی که تخم ریزی در آن صورت گرفته از بوته جدا گردیده و شادابی خود را از دست می دهد و شروع بـه چروکیدن می نماید و به تدریج از وزن آن کاسته میگرد.

تفریخ، در میوه تونل ایجاد کرده و برای تغذیه بـه جستجوی بذرهای میوه می پردازند. اگرچه پوسـته ی بذر خیلی سخت است، امـا لاروهـا قادرند پوست میان آن را جویده و از محتویات بذر تغذیـه کنند. 
پس از این که لاروها تمامی محتویات داخلی بذر را خوردند در گوشه ای از میوه، لانه های شفیرگی را در کنار هم ساخته و تبدیل به شفیره می شوند. لانه های شفیرگی شبیه به لانه زنبور عسل هستند.

سرخرطومی، یکی از مهمترین آفات جالیز می باشد، به طوری که در اکثر موارد خسارت آن بالغ بر 70 درصد برآورد شده است. این حشره به گیاهان خانواده کدوییان از قبیل خربزه، هندوانه، طالبی، خیار و کدو حمله می کند.

با توجه به چند نسلی بودن آفت، کنترل آن مشکل بوده و‌ کشاورزان سالانه مقدار زیادی سموم حشره کش را در چندین نوبت در طی‌ فصل رشد میوه جهت کنترل آفت به طبیعت وارد میکنند.

رنگ تخم های این حشره ابتدا سبز کاملاً روشن و سپس به‌ تدریج به رنگ سفید پر رنگ در می آید. لارو سفید و خمیده با سر قرمز، و به طول 4 میلیمتر است. شفیره سفید، به طول 5 و به عرض 3 میلیمتر است. بدن حشره کامل (به جز خرطوم) 3-5 و رنگ آن کاملاً سیاه و پوشیده از‌ فرورفتگی های فراوان است.
این حشره سه نسل درسال دارد و اگر شـرایط آب و هـوایی مساعد باشد ممکن است نسل چهارم هم داشته باشد. 
این آفت زمستان را به صورت حشره کامل داخل میوه های خشکیده می گذراند.
خروج حشـره کامل از درون حفـره های شفیرگی موجود در میوه های کوچک خشک شده اوایل بهار و همزمان بـا تشـکیل میـوه های هندوانـه ابوجهل در طبیعت و در مناطق کشت جالیز همزمان بـا پیدایش میوه های جالیز است، به طوری که حشـره بـالغ اواخر اردیبهشت ماه روی هندوانه ابوجهل و دراوایل خردادماه روی جالیز دیده می شود.