مرکز مهارت آموزی کشاورزی

خشکیدگی شاخه نوعی بیماری مزمن قارچی در درختان و به ویژه در گردو است که به دلیـل گرمـا دوسـت بــودن قــارچ عامــل آن، در تابــستان شــایع مــی شــود. 

✴️عامــل ایــن بیمــاری قــارچ اسکومیــست اسـت کـــــه عـلاوه بـر گـردو، به درختـان بـادام، دانـه دار ها (سـیب)، هــسته دار (زردآلو و هلو )، دانه ریز (انجیر، انگور)، مرکبات (لیمو و پرتقال) و غیر مثمر (صنوبر و شاه بلـوط) نیز حمله می کند. 

🔶در ایـران، ایـن بیمـاری بـرای اولـین بـار از درختان گردوی استان کرمان گزارش شـد و در درختـان گـردو، پـسته، بادام، مرکبات، اوکالیپتوس، گلابی، سیب، هلو و انـار در اسـتان هـای خوزسـتان، فـارس، زنجـان و 

کرمان رایج است. 

🔶نشانه های بیماری:

🔻این بیماری درخت را نمی کشد اما موجب افت محصول و خشکیدگی چند شاخة آن می شـود. علائم در اواسط تابستان به صورت خـشکیدگی ناگهـانی بـرگ شـاخه هـای کوچـک بـه خـصوص شاخه های غربی درخت نمایان مـی شـود. بـرگ هـای خـشکیده، قهـوه ای تیـره می شوند ولـی نمـی ریزنـد و لـذا درختـان آلـوده در پـائیز بـین سـایر درختـان مـشخص هـستند. 

🔶در شاخه های آلوده، لایه خارجی پوست خشک و کاغذی شده و ترک میخورد. و به تدریج بخـش هایی از آن کنده می شوند. بافت چوبی زیر پوست آلوده تیره رنگ شده و گرد سیاهی بـر روی آن مشاهده می شود. آلودگی معمولاً از شاخه هـای نـازک شـروع مـی شـود کـه اگـر بریده نشوند، طی 3-2 سال به شاخه های بزرگ و حتی تنه سرایت می کند.

✳️قارچ ناتراسیا نمی تواند به بافت های سالم نفوذ کند و شـکاف هـای ایجـاد شـده در اثـر آفتـاب سوختگی و احتمالاً یخ زدگی راه اصلی نفوذ آن است. لذا این بیماری در شاخه های جنـوب غربی و درختان واقع در سمت غرب یا جنوب باغ که در معرض آفتاب سوختگی شدیدی هستند، شایع تر است. نفوذ قارچ ناتراسیا از طریق زخم های مکانیکی مانند زخم هرس، غیر محتمل اسـت، زیـرا این قارچ فقط در دمای بالا می تواند از زخم هرس وارد شود لـذا در شـرایط طبیعـی کـه نوسـانات دمایی وجود دارد، زخم های آفتاب سوخته محل اصلی نفوذ هستند. 

✴️بیماری خـشکیدگی شـاخه در تابستان ها گسترش می یابد و در تابستان های گرم با دمای بالای 25 تا 30 درجه سانتی گراد تشدید می شود، امـا در تابستان های خنک یا در مناطق معتدل، کند یا متوقف می شود. 

✅ کنترل 

1️) عملیات زراعی:

✳️هر گونه عملیات زراعی که موجب تقویت تاج و افزایش برگ دهی درخت می توانـد موجـب کاهش آفتاب سوختگی و در نتیجه کاهش خسارت این بیماری شود. درختان ضعیف شده در اثـر خشکی، کمبودهای تغذیه ای، پوسیدگی های طوقه / ریشه، حـساس مـی شـوند. از ایـن رو بـا مدیریت آبیاری، کوددهی و مبارزه با آفات و بیماری ها می توان خسارت را کاهش داد. به منظور جلوگیری از انتشار این قارچ، باید درختان را سالیانه به خصوص بعـد از برگریـزان بازرسـی کـرد و شاخه های آلوده را 30 سانتی متر پائین تر از محل آلودگی (بافت تغییر رنگ یافته ) بریـد و سـوزاند.

✳️درآلودگی های شدید ممکن است لازم باشد کل درخت یا حتـی بـاغ سـوزانده شود. چـون نفـوذ قارچ عامل از راه زخم هرس صورت نمی گیرد، ضدعفونی اره و وسایل هرس ضرورت ندارد. 

2) مبارزه شیمیایی: 

✳️معمولاً شدت و خسارت این بیماری آن قدر بالا نیست کـه بـه مبـارزه شـیمیایی نیـاز باشـد امـا آلودگی های شدید با 2-1 نوبت محلول پاشی زمستانه با ترکیـب بـردو نـسبتاً قابـل کنتـرل هـستند.

✳️سـفید پاشـی زمـستانه بـا آهـک موجـب کـاهش جراحـات آفتـاب سـوختگی و در نتیجـه کـاهش خشکیدگی شاخه ها می شود. همچنین می توان با تراشیدن و پانسمان زخم ها مـانع توسـعه زخـم و انتشار قارچ عامل شد. 

3) استفاده از ارقام مقاوم:

✳️این قارچ در کلیه ارقام گردو بیماریزا است اما سطوح مقاومت ارقام مختلف متفاوت است. از میـان ارقـام تجـاری، Meyland, Mayette, Franquette, Eureka بـسیار حـساس است.