مرکز مهارت آموزی کشاورزی

شانکرهای پوستی گردو بیماری های ثانویه ای هستند که به دنبال ضعیف شدن درخـت در اثـر تنش هـای محیطـی از جملـه سـطحی بـودن یـا فـشردگی خـاک، خـشکی، آبیـاری بـیش از حـد و پوسیدگی های طوقه و ریشه ظاهر می شوند و حتـی درختـانی کـه از شـانکر بهبـود مـی یابنـد، اگـر مجدداً در معرض چنین تنش هایی قرار گیرند، شانکردار می شوند. به همـین دلیـل، شـناخت و رفـع علل اولیه ضعف درخت مهم تر از درمان خـود شـانکر اسـت. 

انـواع شـانکرهای باکتریـایی گـردو شامل شانکر عمقی و شانکر سطحی پوست هستند که شانکر عمقی خطرناک تـر از سـطحی اسـت اما هیچیک به تنهایی کشنده نیستند. 

1) شانکر سطحی پوست:

بیماری شانکر سطحی پوست در باغات گردوی بسیاری از کشورهای مناطق معتدل و مرطـوب جهان شـایع اسـت. عامـل ایـن بیمـاری بـاکتریErvinia  است که پس از تقسیم جنس های Brenneria, Erwinia و Pectobacterium ،بـه همـراه بـاکتری عامل شانکر عمقی پوست، نام گرفت. در کل میله ای شکل با انتهای  فاقد اندوسپور یا کپـسول، منفـرد و به نـدرت جفتـی، متحـرک بـا تاژک های محیطی هستند و پاسخ فوق حساسیت در توتون ایجاد نمـی کنند. 

سرعت بهینه رشد آن ها دمای 28ºC بوده و در بیش از ºC 37 کند یا متوقف میشوند. 

این بیماری برای اولین بار در سال 1994 از اسـپانیا، بـه عنـوان اولـین گـزارش از وجـود شـانکر پوستی در اروپا معرفی و در همان سال، وقوع گسترده آن در فرانسه گزارش شد.

خسارت این بیماری در استان کهگیلویه و بویر احمد بالا بـوده و موجـب ضـعف شـدید و حتـی مرگ درختان میشود و از نظر بافتشناسی، بافت مردگی شدید پوست، لایه زاینده و حتی بافت چوب دیده شده است. 

نشانه بارز این بیماری ایجاد شانکرهای متعدد، معمولاً گروهی و به رنـگ قهـوه ای تـا سـیاه در پوست خارجی تنه یا شاخه های اصلی است اما روی انشعابات کوچک تر و شا خه های فرعی دیـده نمیشود. از مرکز این لکه ها تراوشات سیاه رنگی به بیـرون جـاری مـی شـود کـه بعداً خشک شده و موادی شبه قیر برجا می گذارد. نشانه های این بیماری در تـاج به صورت علائم عمومی زوال و ضعف و خشکیدگی شاخه نمایان مـی شـود . درختـان آلـوده ابتـدا به صورت یکطرفه خشک میشوند. سپس به تدریج کل درخت میخشکد.

باکتری در درون شانکر یا در تراوشات آن زمستان گذرانی می کنـد و دربهـار بـا جـاری شـدن تراوشات، به بیرون راه می یابد. سپس از طریق باد و باران و از را ه زخم های موجود در پوست، بـهخصوص زخم های ایجاد شده توسط پرندگان به سایر درختان نفوذ مـی کنـد. شـانکرها سـالهـای متمادی فعال می مانند و گسترش می یابند. به خصوص در تابستان به سرعت بزرگ می شـوند امـا در پاییز و زمستان غیر فعال می شوند. این بیماری در خاک های فقیر و خشک بـه سـر عت توسـعه پیـدا میکند. 

کنترل:

شانکر سطحی در درختانی که تحت تنش های تغذیه ای یا آبی هستند شایع اسـت. لـذا تقویـت درخت و آبیاری منظم مهم ترین راه کنترل این بیماری است. شـانکرهایی کـه توسـعه زیـادی پیـدا نکرده اند، با جراحی قابل درمان هستند. پس از جراحی، تیمار محل های برش با اکسی کلرور مس میتواند مفید باشد. کلیه ارقام تجاری گردوی ایرانی بـه ایـن بیمـاری حـساس انـد ولـی پایـه هـای 

تجاری به خصوص پارادکس معمولاً دچار شانکر نمی شوند