مرکز مهارت آموزی کشاورزی

گیاه زیتون (Olea europea)، از خانواده اولئاسه، گیاهی است مقدس، که دارای ۲۰ جنس و ۴۰۰ گونه می باشد. 

شرایط محیطی لازم جهت کشت زیتون:

1)نیازهای آب و هوایی: بهترین عملکرد و کیفیت زیتون در مناطقی است که دارای زمستان های معتدل و تابستان های گرم و خشک و طولانی باشد.در این شرایط است که میوه‌ها امکان رسیدن خواهند یافت. اگر در دوره استراحت گیاه دمای هوا به تدریج به منفی ۱۳ درجه سانتی گراد هم برسد، گیاه به دلیل افت تدریجی دما قادر به تحمل آن خواهد بود. اما اگر افت دما ناگهانی صورت گیرد ممکن است سبب نابودی و از بین رفتن گیاه شود. هم چنین یخبندان های کوتاه مدت نیز سبب از بین رفتن برگ و شاخه های درخت زیتون میشود.

2) میزان بارندگی:

 درخت زیتون در طول فصل زمستان که در حال استراحت است نیاز چندانی به آب ندارد، در حالی که در فصل تابستان اوج فعالیت گیاه است و احتیاج شدیدی به آب دارد. در مناطقی که خاک عمق کافی داشته باشد، خاک قادر است بارش های زمستان را در خود ذخیره کند و در فصل فعالیت گیاه مورد استفاده قرار دهد. زمان های مفید بارندگی برای زیتون بارش های بهاره و همچنین بارش‌های شهریور و مهرماه است که باعث درشتی میوه می شود. اما در مکان هایی که بارندگی تابستانه زیاد است، افزایش رطوبت زیاد ممکن است خسارت زا باشد.

3)خاک:

 زیتون در دامنه وسیعی از خاک ها قابلیت کشت دارد. اما هدف از کشت زیتون بر اساس شرایط منطقه متفاوت است. اگر کشت زیتون با هدف اقتصادی و انبوه صورت بگیرد، بهترین اراضی کشت آن زمین هایی با شیب کم، عمیق، حاصلخیز، نفوذپذیر به آب و با قابلیت بالای خاک برای نگهداری آب،  و خاک هایی با بافت رسوبی می باشد. 

عمق خاک:

 بهترین نتیجه زمانی صورت می‌گیرد که زیتون در زمین هایی که شود که ریشه بتواند به راحتی در طول و عرض و عمق زمین گسترش یابد. حداقل عمق خاک زراعی برای درخت زیتون یک تا یک و نیم متر مکعب می باشد.

 بافت خاک:

قابلیت نفوذ آب و ظرفیت نگهداری آب ارتباط مستقیمی با بافت خاک دارد. زیتون در محدوده ای از پی هاش های مختلف رشد می‌کند. اما بهترین رشد و نمو را در خاک های آهکی با پی هاش ۷ تا ۷ و نیم دارد. همچنین گیاه در مقابل افزایش ای سی، کاهش عملکرد نشان می دهد.

روشهای تکثیر: 1)روش جنسی یا بذر و 2)روش های غیر جنسی 

بهترین زمان مناسب برای جمع آوری بذر مورد نیاز برای کشت، اواخر شهریور ماه تا اواخر مهرماه می باشد که میوه در مرحله تغییر رنگ سبز به زرد است. ابتدا باید لایه چربی موجود روی پوسته چوبی بزرگ را، با ساییدن در ماسه و یا برش زدن حذف کنیم و سپس به مدت ۲ الی ۳ روز در آب شسته و پس از خشک کردن در سایه و ضدعفونی کردن در بستر کشت می کنیم.

در روش ازدیاد غیر جنسی می توان از دو روش مستقیم و غیر مستقیم استفاده کرد. در روش مستقیم از اندامهای رویشی گیاه استفاده می‌شود، ولی در روش غیرمستقیم ابتدا بذر زیتون را کاشته و سپس بر روی نهال های به وجود آمده پیوند انجام میدهند. در روش مستقیم میتوان قلمه‌ خشبی، پاجوشوهای ریشه‌دار و ریشه جوش ها و غده بن ها استفاده کرد.

قلمه های خشبی، بهترین راه تکثیر این گیاه می باشد که می توان از از شاخه های چهار یا پنج ساله بهترین قلمه ها را به دست آورد. زمان کاشت این قلمه ها از اواخر زمستان پس از انجام هرس می باشد. به طوری که قبل از شروع گرمای تابستان در اواخر بهار ریشه دار می شوند.

همچنین گیاه زیتون دارای پاجوش و ریشه جوش است که می توان از آنها برای تکثیر استفاده کرد. کاشت درختان زیتون در زمان استراحت آنها انجام می شود. این زمان معمولا از آبان‌ماه تا بهمن ماه می باشد. مکان هایی که زمستان های معتدل تری دارند بهتر است زودتر اقدام به کشت درختان کنند.

در مناطقی که میزان بارندگی سالانه حدود ۶۰۰ تا ۴۰۰ میلیمتر باشد زیتون به صورت دیم کشت می شود و احتیاج به آبیاری ندارد. حتی در بعضی صمناطق که میزان بارندگی متوسط سالیانه 200 میلیمتر باشد این درخت به رشد خود ادامه میدهد.