مرکز مهارت آموزی کشاورزی

بیماری بلایت گردو که از آن تحت عنوان پوسیدگی مغز گردو نیز نام برده می شود، یکی از جدی تـرین بیمـاریهای برگ و میوه گردو است که عموماً در مناطقی با بهارهایی پرباران، شدیداً خسارتزا می باشد. بعـضی ازمحققین عقیده دارند که خسارت بلایت از مجموع خسارات دیگر بیماری هـای گـردو بیـشتر اسـت. اکثـر خـسارت اقتصادی بیماری بلایت به دلیل حمله باکتری به میوه است که اگر کنترل نشود در بهارهای گرم و مرطوب می توانـد تا بیش از 50 درصد خسارت وارد نماید.

کلیه بافت های سبز و تازه روئیده به بیماری حساس می باشند. خصوصیت کلی بیماری، ایجـاد لکـه هـای سـیاه نکروزه برروی میوه، برگ و شاخه های سبز بوده و گل های نر و ماده را نیز آلوده می نماید.

باکتری به کلیه بافت های برگ اعم از رگبرگ های اصلی و فرعی، پارانـشیم و دمبـرگ حملـه مـی کنـد. علائـم بیماری در پارانشیم به صورت لکه های قهوه ای تا سیاه چند میلی متری که با هاله زرد - سبز احاطه شده و سپس نکروزه، قهوه ای و خشک می شوند، بروز می نماید. در مواردی بیماری به حاشیه برگ هـای جـوان حملـه کرده و موجب بد شکلی برگ های در حال رشد می گردد. هم چنین خطوط سیاه رنگی در رگبرگ هـا ایجاد می شوند. در صورت صدمه شدید بافتی، برگ می افتد اما اغلب روی درخت باقی مانده و منبع آلـودگی هـای جدید می گردد.

در شاتون ها نیز باکتری از بساکی به بساک دیگر منتقل شده و موجب سیاهی ، چروکیدگی و ریزش آن ها می گردد. سپس با آلوده ساختن محور گل آذین، کل شاتون از بین می رود. دانه های گرده تولیـد شـده درشاتون آلوده، عامل انتشار بیماری به گل ماده و میوه می باشند.

شاخه جوان، سبز، آبدار و ترد به بیماری بسیار حساس است اما بافت های چـوبی سـال هـای قبـل مقـاوم مـی باشند. در شاخه های حساس، زخم های نکروزه سیاه با طول تا چند سانتی متر می تواند در هر جـایی ایجـاد شـود.این لکه ها ممکن است سطحی باشند یا با نفوذ به مغز ساقه ایجاد شانکر نمایند. شانکرها موجب مرگ شاخه بالا دست خود می شوند. در موارد معدودی، آلودگی از انتهای شاخه شروع می شود و بـا حملـه محدود سیستمیک، بتدریج به سمت پایین گسترش یافته و چند سانتی متر از انتهای شاخه را از بین می بـرد.

 میوه از مرحله گل تا مرحله بلوغ کامل به بیماری حساس است اما شدت این حساسیت با پیشرفت فصل کـاهش می یابد . شدت و میزان خسارت روی میوه بستگی به زمان حمله دارد. حمله در ابتدای فصل منجر به چروکیـدگی و ریزش گل ماده و آلودگی گلگاه میگردد. آلودگی گلگاه باعث ریزش شدید میوه های کوچک مـی گـردد بطـوریکه در سال هایی که آلودگی شدید است، زمین پوشیده از میوه های نارس می شود. در صورت عدم ریزش، در پوست سبز میوه هـای نـارس آلـوده، لکه های تیره آب سوخته تشکیل می شود . لکه هایی که در اثر آلودگی گلگاه ایجاد مـی شـوند معمـولاً انتهایی می باشند. سطح کلاله از ماده ای چسبناک پوشیده شده که موجب نگهداری دانه گرده و باکتری می شود.

کرم سیب و آفتاب سوختگی نیز همانند بلایت، موجب سیاه شدگی پوست سبز میوه می شوند اما وجود فضولات حاصل از تغذیه لارو کرم سیب و محدود بودن ناحیه سیاه آفتاب سوخته به سمت تابش خورشید موجـب تـشخیص این دو عارضه از بلایت می گردد. باران راه اصلی انتشار بیماری است و لذا بیماری در بهارهای پرباران شدید تر است. سایر اشکال رطوبت مانند مه، شبنم و آبیاری بارانی نیز به انتشار بیماری کمک می کنند. علاوه بر رطوبت و گرده آلوده، حشرات نیز در گسترش بیمـاری نقـش دارند. لارو سن یک کرم پروانه سیب می تواند باکتری را به ناحیه گلگاه میـوه تلقـیح کنـد یـا سوراخ هایی که هنگام تخم گذاری توسط مگس میوه ایجاد می شود می تواند راه ورود باکتری باشـد. بعضی بند پایان قادرند باکتری را بر روی پاها و قطعات رانی خود حمل و به بافـت هـای سـالم حـساس برسـانند و بعضی دیگر از طریق نیش آلوده موجب آلودگی گیاه می شوند.

 کنترل بیماری بلایت گردو عمدتاً مبتنی بر کاربرد سموم شیمیایی بوده و عملیات مناسب زراعی، رعایت مـوازین بهداشتی و کاشت ارقام مقاوم است. کنترل شیمیایی بیماری بلایت توسط محلول پاشی سموم مسی صورت می گیرد. تعداد محلول پاشـی بـسته بـه فراوانی، مدت و شدت باران بهاره، زمان برگ دهی و تاریخچه بیماری در باغ متفـاوت اسـت امـا مهـم تـرین عامـل، میزان بارندگی بهاره است و لذا تصمیم گیری در این ارتباط سالیانه صورت می گیرد. به طور کلـی در منـاطق کـم باران 1 الی 3، پرباران 3 الی 6 و مناطق مستعد بیماری تا 10 محلول پاشی در یک فصل رویشی لازم است. برنامه استاندارد شامل 7 محلول پاشی از مرحله تورم جوانه انتهـایی تـا برداشـت میـوهاست. بر اساس این برنامه، نوبت های اول الی سوم سم پاشی که از بالاترین اهمیت برخوردارند، به ترتیب در مراحل تورم جوانه، تمام شکوفه و ظهور میوه صورت گرفته و سپس بر اساس میزان بارندگی، نوبت های چهارم تا هفـتم بـافواصل 7 الی 14 روز انجام می شوند. نتیجه آخرین بررسی ها نشان میدهد با توجه به این که منبـع اصـلی آلـودگی اولیـه، بـرگ هـای روئیده از جوانه های آلوده می باشد، مناسب ترین زمان نوبت اول سم پاشی، مرحله رویـشی اسـت، یعنـی زمانی که 30 الی 40 درصد جوانه های برگ شکفته انـد (معمـولا 7 روز پـس از تـورم جوانـه انتهـایی) مـی باشـد.