مرکز مهارت آموزی کشاورزی

وجین و سله‌شکنی به آن دسته از عملیات خاک‌ورزی گفته می‌شود که پس از بذرکاری انجام می‌شود. وجین و سله‌شکنی از مراحل داشت می‌باشند. هر دوی این عملیات، هم‌زمان به وسیلهٔ دستگاه وجین‌کن یا کولتیواتور انجام می‌شود. 

وجین، از بین بردن علف‌هاى هرز به روش مکانیکى است. علف‌هاى هرز، رقیب گیاه در جذب غذا و استفاده از آب و نور و هوا هستند. به این دلیل کشاورزان به‌روش‌هاى گوناگون سعى مى‌کنند علف‌هاى هرز را از بین ببرند. وجین به دو صورت زیر انجام مى‌شود: - وجین دستى که با بیل، فوکا و تیشه توسط کارگر انجام مى‌شود. - وجین ماشینى که با کولتیواتور و در کشت‌هاى ردیفى انجام مى‌گیرد. اگر از علف‌کش‌هاى شیمیائى استفاده شده باشد، تعداد دفعات و نیروى لازم براى وجین کاهش مى‌یابد.

عملیات وجین و سله شکنی ممکن است در زمان های زیر صورت گیرد:

1. قبل از کاشت: در حالتی که بعد از عملیات خاک ورزی و تهیه بستر باران های شدید ببارد خاک سله ببندد و یا علف هرز شدید روئیده باشد. برای وجین و سله شکنی زمین های مسطح از دیسک سبک، دندانه، چنگک گردان و انواع کولتیواتور استفاده می کنند که به طور سطحی خاک شکسته می شود.

2. در مرحله ی سبز شدن: اگر بعد از کاشت باران ببارد و یا آبیاری صورت بگیرد که سبب سله بستن خاک شود، سبز شدن محصول با مشکل روبه رو می شود. این عمل در مورد محصولات هیپوجیل( مثل: ذرت، آفتاب گردان، گلرنگ، پنبه، بادام زمینی و سیب زمینی) امکان پذیر است ، چون ساقه چه آنها انعطاف کافی داشته و غیر شکننده است.

زمان دقیق عمل به نوع محصول، ضخامت سله، رطوبت خاک و وسیله ی مورد استفاده بستگی دارد.

برای کاهش آسیب به محصول و اثر بخشی لازم است بذر را به صورت عمقی بکارند.

علف هرز اگر بسیار جوان باشد، ریشه سطحی دارد و دستگاه دندانه انگشتی خیلی راحت آن را از خاک در می آورد.

در حالتی که ما گیاه را عمیق کاشتیم و علف هرز هم جوان و سطحی است وجود سله باعث تنش محدود در گیاه و تنش شدید در علف هرز می شود که این امر مطلوب است چون در مورد گیاه، ساقه انعطاف بیشتری پیدا می کند و در برابر حرکت انگشتی ها کمتر آسیب می بیند و در مورد علف هرز به راحتی نابود می شود.

بهتر است وجین در روز های آفتابی صورت بگیرد.

3. پس از پایان تنک کردن: معمولاً بعد از تنک کردن زمین را آبیاری می کنند در صورتی که فرصت کافی برای آبیاری وجود دارد، بهتر است اول زمین را وجین و سله شکنی کنیم و بعد آبیاری کرد.

برس های نایلونی برای کندن علف های هرز جوان از ریشه است و علف هرز کنده شده را در سطح خاک رها می سازد.

4. وجین و سله شکنی قبل از گسترش محصول: غالباً قبل از اینکه محصول در زمین گسترش یابد آخرین مرحله ی سله شکنی را انجام می دهند، چون گسترش محصول، حرکت تراکتور و... مشکل میشود.

این مرحله با مرحله  ی دادن کود سرک به گیاه همزمان است که هم کود را می دهند و هم وجین و سله شکنی صورت می گیرد.